fbpx
10.02.2013

ЧИР


ЧИРКөтмәгәндә-уйламаган-да Галәвинең дәү корсагын­да кечкенә генә кызыл тап пәйда булды. Хатыны сыер җилеменә сөртә торган май биреп карады — бетмәде кызыл тап.

Иртәгесен иртүк Галәви корсагын күрсәтергә күрше карчыгына керде. Карчык озын-озак дога укып, олы корсакка шактый гына төке­рек чәчте. Әмма теге тап өшкерүне өшкереп тә бирмәде.

Галәви, корсагын тотып, фельдшер кызга йөгерде. “СПИД” гәзите укып утырган яшь кызның шәлперәйгән корсакка әллә ни исе китмәде. Шешә төбеннән чыра белән каезлап алып чиргә яшел дару сөртте.”Та­гын кирәк булса, әптиктән алырсың. Миндә бүтән юк”, — дип кырт кисте.

Тап икенче көнне дә юкка чыкмады. Галәви, җанын учына кысып, районга чы­гып китте. Юлда очраган та­нышларына, авыр сулап: “Әптик юлын таптыйм”, — дип җавап бирде. Дару хәйран кыйммәт иде. Га­ләвинең автобус белән авылга кире кайтырлык ак­часы калмады. Әле ярый укытучы Азат очрап, шун­нан унсигез сум әҗәткә алды.

Өенә кайтып керүгә Галәви ухылдап караватка ауды. Хатынына үзе алып кайткан сыек даруны сөр­тергә кушты. Ул-бу булмагае дип, аны  район сырхауханәсенә илтергә ниятләделәр. Монда табиб­лар корсакны бик җентек­ләп карадылар. Соңыннан үзара чыш-пыш сөйләшеп алдылар. Галәвинең җаны табанына төште: “Чирем яман икән. Бик озак сөй­ләштеләр”, — дип уйлады ул. Аңа өч төрле дару язып бирделәр. Икесен эчәргә, берсен иртә-кич тапка сөртергә куштылар.

Икенче көнне, идән ас­тыннан алты капчык бәрәң­ге тутырып, кибеткә илт­теләр. Дару алырга акча кирәк иде. Шулай итеп, Галәви чын хастага әйләнде. Иртән уянуга корсагын кап­шый. Сыпыргалап сасы дару сөртә. Озаклап, бөтен шартын китереп, ике төймә дару эча. Юынмый, кырын­мый, сөйләшми.

Галәви чирле икән дигән хәбәр бөтен авылга тарал­ды. Хастаның хәлен белергә күрше-тирә керә башлады. Кергән берсе Галәвине кыз­гана, юата, тегеләй-болай итеп карарга киңәш бирә. Түшәм ярыгына карап яткан Галәвине аның саен шом­лырак уйлар биләп ала. Күзләреннән мөлдерәп яшьләр чыга.

Шулай итеп атна узды. Чир чигенмәде. Авыру ке­шене әйбәт ашатырга кирәк дигәч, көтүдән кайтмый йөдәткән тәкәне суйдылар. Тагын алты капчык бәрәңге тутырдылар. Бу акчага хаты­ны колбаса, консервы, өрек, вак җимеш, кара җимеш, әфлисун, карбыз, банан, кәнфит, прәннек ише нәрсәләр алып кайтты. Галәвинең һәр ашавына мулдан ит белән бәрәңге, майлы шулпа, кыстыбый я өчпочмак булды. Ул һәр­вакыт коймак белән өрекле чәй эчеп, ахырдан әфлисун яки банан ашап куярга гадәтләнде. Мондый затлы вә тәртипле ашауны күрмәгән корсак хәйран зу­райды. Корсак белән бергә теге тап та зурайды.

Эчкән, сөрткән дарулар­ның файдасы тимәгәч, Га­ләви телевизордан күрсәт­кән Чит ил даруларын алып карарга кирәк дигән фи­кергә килде. Тагын бер са­рыкны суеп саттылар. Чит ил дарулары белән дәвалану башланды. “Галәви герман даруы эчә икән”, — дигән хәбәр бөтен авылны шау­латты. Кайберәүләр: “Болай булгач беткән икән мескен”, — дип чын күңелдән кызган­дылар.

Галәви Казанга барып карарга булды. Баҗасы зур бер түрәне йөртә иде. Шуның аша сырхауханәгә урнашты. Өйгә.газ кертергә дип үстергән тананы суйды­лар. Акчасы даруларга һәм хатынга юл йөрергә китеп бетте. Көн дә эштә була ал­магач, хатынны эшеннән чыгардылар.

Беркөнне Галәви йокы­сыннан иртәрәк уянды. Гадәт буенча корсагын кап­шап карады. Чирне сыйпау, тоткалап карау көндәлек эшкә әйләнгән иде. Бу юлы Галәвинең кулына чир сизелмәде. Аның коты оч­ты. Урыныннан сикереп торды. Каушады. Майкасын күтәреп тиз-тиз корсактан чирен эзләде. Юк чир! Эзе дә калмаган. Галәвинең маңгаена бөрчек-бөрчек салкын тир бәреп чыкты. Күз аллары караңгыланды. Күпме тәрбияләп, күпме дәвалаган, күпме акча түккән чир кая китәргә мөм­кин? Ул бу чиренә тәмам ияләнгән иде.Аңа ачуы да чыкмый башлаган иде инде. Җитмәсә, хатыны бүген долларга сатып алган Америка даруы алып кай­тырга тиеш. Аны профессор караячак иде. Ә чир юк! Юк чир. Нишләргә? Унике кап­чык бәрәңге, бер тәкә, бер сарык, кыш чыккан тана һәм исәпсез тавык-чебеш, каз-үрдәк бәһәсенә тиң чир шу­лай көтмәгәндә юкка чык­сын әле. Бу хәлгә ничек түзәргә кирәк?!

Табиблар кергәндә Галәви һушсыз булып кара­ватында ята иде. Врачлар йөрәгенә кан сауган дигән диагноз куйдылар. 

Шәрехләү