Мөгаллим язмалары

Татарстан Республикасы Әтнә муниципаль районы Күшәр төп гомуми белем мәктәбенең I категорияле башлангыч сыйныфлар укытучысы Сибагатова Эльмира Гаяз кызы. Тема: Табигатьтә бар да кызыклы.(Әдәби уку дәресе. Татар мәктәбе. 2 сыйныф)

Тәкъдим ителгән дәрес-  «Шагыйрь өчен табигать-серле һәм җанлы дөнья» бүлегенең икенче дәресе.

Дәрес тибы: яңа белемнәр «ачу» дәресе.

Максат: Гарәфи Хәсәновның «Имән каргасы» хикәясе, Бакый Урманченың «Тастак» картинасы аша кошларның язучылар һәм рәссамнар иҗатында тасвирлану үзенчәлекләре, сурәтләү алымнары белән танышу.

Бурычлар:

• Г. Хәсәнов һәм Б. Урманченың  иҗатлары белән таныштыруны дәвам итү, дөньяны  танып белүдә әдәби һәм сынлы сәнгать әсәрләренең үзенчәлекләрен күрсәтү;
• Язучы әсәре һәм рәссам иҗатында бер үк теманың үзенчәлекле бирелешен аңлату, төрле кошларның тормышы турында өйрәнү;
• Кошлар тормышына сак караш, туган як табигатенә мәхәббәт, табигать серләрен аңлауга омтылыш тәрбияләү.

Планлаштырылган нәтиҗәләр

Предмет нәтиҗәләр:

– әдәби әсәрне укый белү;

– кирәкле мәгълүматны аерып ала белү күнекмәләрен камилләштерү;

– Г. Хәсәновның тормышы һәм иҗаты турында һәм «Имән каргасы» әсәренең эчтәлеген белү, анализлый алу;

– картина буенча эшләү күнекмәләрен үзләштерү.

Метапредмет нәтиҗәлек

Регулятив универсаль уку гамәлләре:

– мөстәкыйль рәвештә уку мәсьәләсен кую;

– эшчәнлеккә үзконтроль, үзбәя бирә белү.

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре:

– биремнәрне тиз һәм аңлап укый, сорауларга җавап бирә белү;

– төркемнәрдә һәм парлап эшли белү, башкаларны тыңлый һәм аларның фикерләрен кабул итү, үз фикереңне башкаларга дәлилле, ачык һәм төгәл итеп  җиткерә белү.

Танып белү универсаль уку гамәлләре:

– уку мәсьәләсен аңлау, нәтиҗә чыгару;

– текстта ориентлаша белү

– үзләштергән белем һәм күнекмәләрне куллана белү.

Шәхескә бәйле универсаль уку гамәлләре :

– үзбилгеләнү;

– табигатьнең матурлыгын күрә белү;

– үз уңыш һәм уңышсызлыкларыңның сәбәпләре турында фикер йөртү.

Танып белү эшчәнлеген оештыру методлары: әңгәмә, проблемалы ситуация.

Танып белү эшчәнлеген оештыру формалары: төркемдә, парларда, индивидуаль.

   Ресурслар: Г. М. Сафиуллина, М. Я. Гарифуллина, Ә. Г. Мөхәммәтҗанова, Ф.Ф. Хәсәнова. Әдәби уку, 2 кисәк – 89 бит; Г. М. Сафиуллина, Ф.Ф. Хәсәнова, Ә. Г. Мөхәммәтҗанова. Әдәби уку, татар телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 2 нче сыйныфында эшләүче укытучылар өчен дәреслек;  Г. Хәсәновның портреты,  төп басма китаплары күргәзмәсе, кошлар рәсеме, компьютер, кошлар тавышы язылган диск, “Аңлатмалы сүзлек”, смайликлар, лупалар.

Дәрес барышы:

1. Оештыру (уку эшчәнлегенә мотивлаштыру)

– Исәнмесез, укучылар! Тышка карагыз әле, нинди матур көн, күгебез аяз, кояшлы. Ә сезнең кәефләрегез ничек?  (Смайликлар белән күрсәтәлә).  Күк йөзенә карагыз, күктә серле болытлар күренәме? Сез аларны нәрсәләргә охшатасыз? Каршыда торган агачка игътибар итегез. Ботакларының матурлыгын, аңа кунган кошларны күзәтегез. Күзәткәч, моңарчы гади генә булып күренгән предметлар, күренешләр матураеп киткән кебек тоела башламадымы? Бер-беребезгә карап елмайдык. Хәерле көн теләп, дәресебезне башлыйбыз, серле һәм җанлы табигатькә сәяхәтебезне дәвам итәбез.

2. Белемнәрне актуальләштерү
3. Өйгә эшләрне тикшерү.

– Гарәфи Хәсәнов портретын күрсәтү, язучы турында өйрәнүләрне дәвам итү. 1 укучының язучы турында сөйләве.

– Г. Хәсәновның язган әсәрләрен искә төшерү. Аның хикәяләрендә туган як табигате, хайваннар һәм кошлар, үсемлекләр дөньясы яктыртылуын билгеләү. 1 укучының  китаплар күргәзмәсе белән таныштыруы.

– «Имән каргасы» хикәясен өлешләп укыту.

2. Балалар, сез нинди авырлыклар белән очраштыгыз? Фикерләрен тыңлау. (Имән каргасын күргәннәре, җырын тыңлаганнары юк. Танымыйлар.)
3. Уку мәсьәләсен кую

Укучыларның проблемалы сорауны куюларын оештыру, уку мәсьәләсен билгеләтү.

–  Укучылар алда әйтелгән авырлыклардан чыгу юлларын бергәләп эзләп карыйк әле. Проблеманы билгеләп карагыз әле: без бүген нәрсә турында сөйләшәчәкбез икән? (Имән каргасы турында)

4. Уку мәсьәләсен адымлап чишү
5. Сүзлек эше.

Өйдә укыганда балалар билгеләп барган аңлашылмаган сүзләр һәм сүзтезмәләрнең синонимнарын табу аша танып белү эше оештыру. «Карчыга» һәм «шүрләүчән» сүзләренең «асылын» «Аңлатмалы сүзлек»тән карап ачыклыйлар. (Карчыга – урта зурлыктагы, кәкре томшыклы һәм озын тырнаклы ерткыч кош. Шүрләүчән – курка торган.)

2. Имән каргалары нинди кошлар? Сораулар буенча сайлап уку.

– Имән каргасы сурәтләнгән урынны табып укыгыз.

– Имән каргасын тагын нинди исемнәр белән атап йөртәләр?

– Ни өчен күкканат дип атаганнарын тексттан табып укыгыз.

– Ә ни өчен аны урман саесканы диләр, тексттан табып укыгыз.

– Бу кошның ямьсез итеп җырлаганын автор нинди сүзләр белән күрсәтә? Кош сайравында ул нинди сүзләр ишетә? Нинди авазлар кабатлана? Тексттан табып укыгыз.

3. Имән каргасының тавышын тыңлап карыйк, хәтердә калдырыйк.

Физкультминут.

5. Белемнәрне беренчел ныгыту.

1.«Кошны таны» уены үткәрелә. (Кошлар  рәсемнәре күрсәтелә, төркемнәрдә киңәшә-киңәшә  имән каргасын эзләү оештырыла).

2. «Имән каргасы табигатькә нинди файда китерә?» соравына җавапларны парларда эшләп, аерым битләргә язып баралар. Һәр пар үзенең җавабын укый, тулыландыра.
3. Мөстәкыйль эш.
4. «Музей йорты»на сәяхәт. Бакый Урманченың «Тастак» картинасы өстендә эшләү.
5. 92 нче биттәге сорауларга җавап бирү.
6. Кулыңа лупа алып, үзең сайлаган үрдәкне тасвирлап сөйләү.
7. Картина буенча һәр баланың күзәтүләрен, фикерләрен тыңлау.
8. Өйрәнгәннәрне ныгыту күнегүләре.
9. Бакый Урманче табигатьне бик яраткан дип әйтеп буламы?
10. Кошлар телен аңлар өчен, кеше нинди сыйфатларга ия булырга тиеш?
11. Рефлексия (дәрескә нәтиҗә ясау)

– Г. Хәсәнов кем ул? Аның турында нәрсәләр белдегез? Аның нинди әсәре белән таныштык?

 – Син Б. Урманче турында ниләр белергә телисең?

– Дәрестә кайсы эш төрләре сиңа аеруча ошады?

– Син үз җавапларыңнан канәгатьме? Үзеңнең дәрестәге җавабыңны бәялә.

Өй эше. Индивидуаль дифференциаль биремнәр:1) Имән каргасы турында сөйләргә; 2) Имән каргасының рәсемен ясарга. Рәсем астына кош турында бер куплет шигырь иҗат итеп, язып куярга. 3) Б. Урманченың тормыш юлы турында материал табарга, таныштырырга әзерләнергә. 4) Өйгә кайтканда табигатьне күзәтергә, телдән хикәя төзергә.

«Сәламәтлек мөмкинлекләре чикләнгән балалар өчен Саба мәктәп-интернаты» дәүләт бюджет гомуми белем бирү учреждениясенең  I категорияле укытучы-дефектологы Сабирова Нурия Корбангали кызы.Тема:  Мәктәптә сыйныф коллективын туплау.

Сыйныф – ул мәктәптә бер яшь аралыгындагы балаларны  берләштергән укучылар коллективы.  «Коллектив» сүзе, билгеле булганча, латин теленнән алынган -туплый, туплана дигән мәгънәне белдерә. Сыйныф коллективын туплау – сыйныф җитәкчесенең төп максаты. (2 слайд)

Сыйныф коллективын туплау гаять катлаулы һәм озак эшләнә торган эш,педагогтан сабырлык кына түгел,артист булуны ,төрле ситуацияләр уйлап чыгаруны да таләп итә.

Сыйныф коллективын А.С. Макаренко, В.А.Сухомлинский,В.В. Воронкова кебек күренекле- педагог галимнәр өйрәнгән. (3-5 слайд)

Сәламәтлекләре чикле булганлыктан, безнең мәктәп укучылары үзләренең тотышларын,тәртипләрен һәрвакыт контрольдә тота алмыйлар.Шуңа күрә аларда җаваплылык хисләре , эшләгән эшләре өчен җаваплылык юк дәрәҗәсендә.Укытучы,тәрбияче алдында гаять катлаулы проблемалар тора.

IV сыйныф җитәкчесе булу бер яктан уйласаң җиңел,чөнки инде 1 сыйныфта укымыйлар, алар зурлар. Икенче яктан караганда авыр – уку елы башында яңа укучылар өстәлүе сыйныф коллективын туплауда ,алар белән эшләүдә авырлыклар тудыра

Балаларны мәктәп – интернатта бер коллектив итеп туплау бик зур әһәмияткә ия. Чөнки алар класс коллективында әдәп- әхлак нормалары , җәмгыятьтәге үз урыны , мөстәкыйльлек кебек сыйфатларны практик рәвештә алалар.

Коллективта бердәм эшләнгән һәр чара, эш формасы укучылар шәхесен үстерүгә ярдәм итә. Ул иптәшләре белән аралаша,үзенең алар белән тигез хокуклы икәнен белә , аны хөрмәт итүләрен күрә, балада ышаныч туа,үзен күрсәтергә омтыла.

Сыйныф коллективын формалаштыруның катлаулылыгы шунда – укучыларның акыл үсеше төрле  дәрәҗәдә булуы. Бу эштә төрле авырлыклар килеп чыгарга мөмкин (6 слайд)

• Аралашу мөмкинлегенең булмавы; (укучы сөйләшми)
• Үзенең кызыксынуларын сыйныф коллективының эшчәнлеге белән бергә алып бара алмауда;
• Аз активлык, мөстәкыйльлек;
• Тирәлектә мөстәкыйль рәвештә ориентлаша алмау.

Бу авырлыклар гаиләдә формалашкан була. Бер –берсенең хәлен аңлаучы укучылар коллектив эчендә барлыкка килә. Аларны вакытында күреп ,  тиешле юнәлеш бирү педагогның  төп бурычларының берсе булып тора.

Безнең мәктәп шартларында класс коллективын форалаштыруның төп факторы булып укыту –хезмәт эшчәнлеген дөрес оештыру тора. Мәктәптә уку чорында коллектив игътибар үзәгендә тора .Һәр бала уку эшчәнлегендәге уңыш-лары – уңышсызлыклары турында өлкәннәрнең , иптәшләренең фикерләрен ишетә. Ул сөенергә , оялырга мөмкин. Күп очракта педагогның һәр ситуацияне контрольдә тотуы  сыйныфташлары белән укучы арасында конфликтларны булдырмый  калырга ярдәм итә.Укучылар коллективы белән идарә итүдә  гуманлылык принцибы булырга тиеш.

Контрольне оптимильләштерү буенча киңәшләр

1. Балалар кабул итәрлек нәрсәне генә алырга кирәк.
2. Ике яклы аралашу булсын.
3. Эшчәнлекнең эшли алырдаен гына алыгыз.
4. Хезмәтне, тәртипне бәяләү, мактау.(7 слайд)

Тәртип белән идарә итүгә киңәшләр.

Укытучы кайгыртучан булырга, шуны эш-гамәле белән күрсәтергә тиеш.

Ул түбәндәгеләрне үтәргә бурычлы:

1. Укучы шәхесен кимсетми, аерым бер укучыны гына мактамый, яки артык ачуланмый.
2. Балаларга хөрмәт һәм мәхәббәт белән карый:

• Сыйныфта яхшы мөнәсәбәт булдыра
• Укучы фикерен катгый рәвештә кире какмый, аны хаталары  өчен ачуланмый
• Укучыларның кызыксынулары, фикерләре белән исәпләшә

3. Үзен тәртипле тота, әхлак тәрбиясен бирүдә дөрес юнәлеш бирә.

• Сыйныфта килеп туган эхлак проблемаларын уртага салып сөйләшү.
• Балаларга кешегә кушамат тагарга, ялганларга, кимсетергә ярамаганлыгын тормышчан мисаллар белән аңлата (үзе бервакытта да ялганламый)

4. һәр укучы белән индивидуаль якын килеп сөйләшә.

Коллективта иң гади оештыру мөмкинлеге булып – бер-берсенә ярдәм итәргә өйрәтү тора. Сыйныфташына дәрескә әзерләнергә ярдәм итү,киенергә булышу,әйберләрен җыю аны шәхес итеп карарга өйрәтә.Мондый ярдәм тәртипсез укучыга да бик зур юнәлеш булып тора. Тулырак…

Татарстан Республикасы Түбән Кама муниципаль районы  Бакый Урманче исемендәге  “2 нче гимназия” муниципаль бюджет  гомуми белем учреждениесенең югары квалификацион категорияле татар теле  һәм әдәбияты укытучысы Зарипова Әнисә Газизулла кызы. Тема: Сузык аваз хәрефләре һәм аларның составы.

Татар теле. 5 сыйныф: татар телендә гомуми белем бирү оешмалары өчен уку әсбабы / Ч.М. Харисова , Н.В. Максимов, Р. Р.Сәйфетдинов, Казан: Татар. кит. нәшр. 2015нче ел

Дәрес  максаты:1. Сузык авазлар турында булган белемнәрне  камилләштерү.

2.Укучыларның иҗади фикерләвен үстерүгә йогынты ясау.

3. Бер- береңә ярдәмләшү  кебек уңай сыйфатлар тәрбияләү.

Планлаштырылган  нәтиҗә

Предмет нәтиҗәләре:

– Сузык авазлар турында булган белемнәрне  камилләштерү;

А, Ә, И, У,Ү,Ө хәрефләренең бер авазга билге булып йөрүен үз нәтиҗәләре мисалында төшендерү:

– Я, Ю, Е хәрефләренең ике авазга билге булып йөрүен үз нәтиҗәләре мисалында төшендерү

Универсаль уку күнекмәләре  (УУК)

Шәхси:   мәктәпкә карата  уңай мөнәсәбәт булдыру

Регулятив:
– уку мәсьәләсен кабул итү һәм дәрес дәвамында шуның буенча эшләү.

   Танып- белү:
– язма һәм телдән сөйләмдә үз фикерләреңне формалаштыра белү.
Коммуникатив:
– сөйләмнең диалогик формасы белән эш итә белү;
– хезмәттәшлектә башкаларның фикерләрен исәптә тоту һәм карашыңны яклый белү;
– бердәм эшчәнлектә уртак нәтиҗәгә килү.

Төп  төшенчә. Сузык аваз хәрефләре һәм аларның составы

Предметара бәйләнеш: әдәбият, рус теле.

Эш формалары: индивидуаль,  фронталь, төркемнәрдә эш,  парлап эшләү.

Ресурслар. Дәреслек, проектор, презентация, төркем өчен биремнәр

Дәрес этаплары

Оештыру моменты. Нәтиҗәгә   ирешү

өчен биремнәр системасы

 ( укытучы, укучы эшчәнлеге)

Максат.Уңай психологик халәт булдыру

Уңай психологик халәт булдыру (исәнләшү, хәл сорашу)

-Исәнме, дустым! (Кул бирешәләр)

-Хәлләрең ничек? (Бер-берсенең җилкәсенә кул куялар)

-Мин сине бик сагындым! (Кулны йөрәккә куялар)

-Син килдең. Бик шәп! (Кочаклашалар)

Хәерле көн телик таңнар саен,

Аяз күкләр телик җиребезгә.

Кояшлы көн телик һәр кешегә,

Һәм иминлек телик җиребезгә,

Хәерле көн телик барчабызга,

Хәерле көн телик үзебезгә

Планлаштырылган  нәтиҗә:

(предмет буенча)

-бәйләнешле сөйләм үстерү;

(универсаль уку гамәлләре)

-укуга  карата  уңай мөнәсәбәт булдыру

Белемнәрне актуальләштерү

Максат. Графика һәм орфография турында белемнәрне искә төшерү. Авазларны язуда күрсәтү. Алфавит. Татар теленең төп орфографик һәм орфоэпик нормалары. Татар орфографиясенең кыен очраклары

I.Өй эшен тикшерү

1.Сорауларга җавап бирү

2.27 нче күнегүне тикшерү,

3.Кагыйдәне әйтү

Графика  – сөйләм авазларының язуда бирелү ысулларын өйрәнә торган бүлек

 Орфография –  сүзләрне дөрес язарга өйрәтә торган бүлек

Орфографик сүзлектән файдаланып, бирелгән сүзләрнең язылышында булган хаталарны төзәтеп  язарга.

Йомош, явлык,  хәйкәл, ауру, дингез,класташ, конгоз

Калын сузыклар ничә? (6)

Нечкә сузыклар ничә?(6)

Алфавитта ничә хәреф аваз белдерми? (2)

Сузык авазлар,  телнең алга һәм артка хәрәкәтенә карап, ничә төрле булалар?(2)

Иреннәр хәрәкәтенә карап ничә төрле булалар?

Планлаштырылган  нәтиҗә:

(предмет буенча)

Графика, орфографиянең кыен очраклары турында белемнәрне ныгыту

(универсаль уку гамәлләре)

– аңлап әйтеп бирү;

-аралашу бурычлары нигезендә үзеңнең фикерләреңне тулы һәм төгәл итеп әйтеп бирү белү;

– үзләштерелгән белемнәрнең,  дәрәҗәсен һәм сыйфатын аңлау һәм ачыклау

Уку мәсьәләсен кую

Максат: теманы билгеләү

Укучыларның белемнәрен актуальләштерү. Проблемалы ситуацияне китереп чыгару.

Сезнеңчә ничек, кайсы авазлар әһәмиятлерәк, кирәгрәк?Сузык авазлармы әллә тартык авазлармы? Ә хәзер бер әкият тыңлагыз.  Әлеге әкияттән шул ук сорауга җавап эзләгез. Беренче язып куйган фикерегез үзгәрдеме?(Сорау: -Сезнеңчә ничек ? Кайсы авазлар әһәмиятлерәк, кирәгрәк?)

Бер заман тартык авазлар белән сузык авазлар бәхәсләшкәннәр.

–           Әлбәттә, без кирәгрәк! Бездән башка кеше авызын да ача алмый! – дип кычкырганнар сузыклар.

–           Анысын карарбыз әле!- дип, каршы чыкканнар ди, тартыклар. – Бер дә авызыңны ачмыйча әйтеп кара әле безне. Барып чыкмаячак!

–           “М” дип авыз ачмыйча да әйтеп була!

–           Шул бер “М” нан башка бер авазны да авыз ачмыйча әйтә алмаячаксыз.

–           Барыбер без кирәгрәк, – дигәннәр сузык авазлар.- Бер иҗек тә, бер сүз дә бездән башка була алмый. Без үзебез генә дә сүз була алабыз: Ә? И! Уу, ууы, О!

–           Сездән башка иҗек тә, сүз дә булмый- анысы дөрес. Сез бездән башка гына берәр сүз әйтеп карагыз әле.  Мәсәлән: Татарстанның башкаласын.

–           А-а, – дигәннәр сузыклар һәм тынып калганнар.

–           Күрдегезме инде, бернәрсә дә аңлар хәл юк бит! Менә без үзебез генә дә “Кзн” дип әйтәбез икән, һәркем Казан икәнен чамалый алачак.

–           Ярар, яхшы. Алайса бездән башка гына Башкортстанның башкаласын әйтеп карагыз әле! – дип көлешкәннәр сузыклар. Тулырак…

Саба муниципаль районы Тимершык гомуми урта белем бирү мәктәбенең I категорияле башлангыч сыйныфлар укытучысы Гарифуллина Марсилә  Миннәхмәт кызы . Тема: «Дуслык  һәм әдәплелек»

 ПРЕЗЕНТАЦИЯ 

Предмет:  ОРКСЭ, модуль «Дөньяви этика нигезләре», 4 класс

Дәреслек: ОРКСЭ «Дөньяви этика нигезләре» 4 класс, «Русское слово» Москва, 2012 ел, Татарчага тәрҗемә, ТР “Хәтер” нәшрияты

Дәрес тибы: Яңа теманы өйрәнү, беренчел ныгыту дәресе

Максат:

-укучылар арасындагы үзара мөнәсәбәтләрдә дуслыкның иң мөһим сыйфатларның берсе булуына ышаныч тәрбияләү;

-матур яшәү өчен дуслаша белү сыйфатларын тәрбияләү.

Планлаштырылган нәтиҗәләр:

Предмет буенча нәтиҗәләр

Дуслык, дусларча мөнәсәбәт төшенчәләрен аңлау, дусларга яхшы ярдәмчел мөнәсәбәттә булу.

Метапредмет нәтиҗәләре

РУУГ: уку мәсьәләсен кабул итү, планлаштыру, истә калдыру; акыл эшчәнлеген көчәйтү; уку эшчәнлеген бәяләү;

ТБУУГ: китап белән эшли белү, кирәкле мәгълүматны таба,  гомумиләштерә белү, төшенчәләрне чагыштыра, анализлый белү;

КУУГ: күршең белән хезмәттәшлек итү, бердәм эшчәнлектә уртак кызыксынулар табып, уртак фикергә килү.

ШУУГ: үз эшчәнлегенең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтыяҗ формалаштыру, дәрестә үз фикереңне башкаларга җиткерә белү; укуга, милли кыйммәтләрне аңлауга үз мөнәсәбәтеңне формалаштыру.

Дәрес барышы

1. Оештыру өлеше. Уңай психологик халәт тудыру

– Хэерле кон. кадерле балалар!   дөньяви этика нигезләре фәне буенча дәресебезне башлыйбыз.

Балалар, бер-берегезгә карап елмайыйк әле. Чөнки йөзебездәге елмаюлар күңелләрне күтәрә, кәефне яхшырта. Бүгенге иртәдә сезнең кәефләрегез ничек икән, билгелик әле. Үзегезнең кәефегезгә туры килгән күбәләкне сайлап алыгыз.  

Дәрес ахырына   кәефләрегез үзгәрерме, юкмы, монысын соңрак күрербез.  Яхшы кәеф, елмаю чаткыларыгыз йөзегездән китмәсен, үзегез турында яхшы фикерләр генә калдырыгыз.

2. Актуальләштерү. Теманы ачыклау.

– Әйдэгез әле, укучылар, сорау-җавап уены уйнап алыйк эле.   төркемнән чиратлап чыгып карточкаларны алабыз һәм артына язылган сорауга җавап бирәбез. Бер-берегезне игътибар белән тыңлагыз, кемнең җавабы тулы, тапкыр, матур булыр икән.

Сораулар:

• Башкалар дустың турында начар сүзләр әйтсәләр, син аны яклап чыгарсыңмы?
• Дустыңның нинди булуын теләр идең?
• Малай һәм кыз бер – берсе белән дуслаша аламы?
• Син бүләкне алырга яратасыңмы яисә бирергәме?
• Эт яки песи белән дуслашып буламы?
• Серләреңне дустыңа сөйлисеңме?
• Синең дусларың әти – әниеңә ошыймы?

• Димәк, бүгенге дәрестә без …. дуслык турында сөйләшәбез икән.

3. Яңа материалны аңлату.

– Дуслык – дөньядагы иң кирәкле мөнәсәбәтләрнең берсе. Дуслары булган кешеләр генә бәхетле буладыр, минемчә. Ә сезнеңчә ничек, укучылар? Сезнең фикерләрегезне ишетеп китәсе килә.

• Әйтегез әле, балалар, кем ул дус?

 –Илзат. Ышанычлы, таянырдай кеше. Серләрне ышанып тапшырырдай кеше , сине яклап чыгучы кеше. Башкаларга да ошый торган кеше.

• Ә нэрсэ ул дуслык?

Хэлил. Дуслык – ул бик кыйммәтле язмыш бүләге. Дуслык безгә укырга, эшләргә, яшәргә ярдәм итә. Ул безне әйбәтрәк, яхшырак, көчлерәк итә. Кешегә дусларсыз яшәү мөмкин түгел. Дустың булу – зур байлык.

• Әйе, балалар, һәркемнең дә дусты булырга тиеш, шулай булганда гына яшәве күңелле, рәхәт була.
• Дуслык турында бик күп әкиятләрдә, хикәя-шигырьләрдә дә языла. Әйдәгез, искә төшереп китик әле, сез дуслык турында нинди әсәрләр беләсез?
• Дүрт дус”, “Өч дуңгыз баласы”, “Кәҗә белән сарык”, “Кот Леопольд”.

4. Беренчел ныгыту

– Укучылар, дуслык турында татар халкы үз фикерен мәкальләр аша бик үтемле итеп җиткерә. Ә сез аларны беләсезме икән?  Тикшереп карыйк әле? Өстәлдәге конвертларда мәкальлэр бирелгән. Ләкин аларны дөрес итеп төзергә кирәк. Килеп чыккан мәкальне анлатып та бирерсез.

• 100 сум акчаң булганчы … (100 дустын булсын.)

(Әйе, акча ул була да бетә, ә дуслар ,дуслык гомерлек)

• Дустың булмаса – эзлә … (тапсаң-югалтма.)

(Әйе, берьялгызың, дусларсыз гына яшәве бик авыр. Син үзеңә дус табарга тиеш. Ә инде дустыңны югалтмау, саклау – сезнең һәрберегезнең үз кулында. Игътибарлы, ярдәмчелч, ышанычлы булсагыз, дусларыгыз югалмас.)

• Кешенең иң зур байлыгы – … (чын дусты.)

(Әйе, дусты күп булган кеше – иң бай кеше. Чөнки алар теләсә кайсы вакытта сиңа ярдәмгә килә алалар, кайгың булса, уртаклашалар, шатлыгыңны бүлешә алалар.)

• Дус-кайгыда … (сынала.)

Син кешенең дусты икән, шатлык килгәндә генә түгел, кайгы килгәндә дә аның янында булырга тиеш. Әгәр кайгы килгәндә юкка чыккан икән, ул чын дусмы? Юк, ул башта ук чын дуслык булмаган. Чын дус бервакытта да сине бәладә ташламый.

• Иптәшең үзеңнән (яхшырак булсын.) (Нинди дә булса авырлык килсә ул сине ташлап калдырмый )
• Дуслыкта, бердәмлектә (көч.) (Барлык эшне дэ бергэ кинэшлэшеп эшләргә кирәк)

“Балык – сусыз, кеше дуссыз тора алмый”

“Дуслык ашаганда беленми, эшләгәндә беленә”

“Кош – канаты белән – кеше дуслык белән көчле” һ .б

• Укучылар , әйдәгез инде нәтиҗә ясыйк, дәреслектэн билгеләмәне укыйк әле.  Дуслык сүзенэ дәреслектә нинди билгеләмә бирелгән икэн?   (62 бит)
• Ә менә татар мәгърифәтчесе һәм педагогы Каюм Насыйри узенең бер нәсыйхәтендә дуслык турында ни яза икән. Шуны тыңлап китик әле. (66 бит)
• Сорау: бу әсәрдә автор нинди биш кешегә ышанмаска куша?
• Ә хәзер укучылар Дуслыкка ни булыша
• Дуслыкка ни комачаулый?

1 төркем: Дуслыкка ни булыша?

риясызлык, ышаныч, кызыксыну, ихлас күңеллелек, мәрхәмәтлелек, тигез хокуклылык, ирек, күңелгә ошау, намуслылык.

2 төркем: Дуслыкка комачаулый?

кызу канлылык, ахмаклык, бәйлелек, көнчелек, комсызлык, ялган, ышанычсызлык, алдашу, хыянәт итү, хәйлә Тулырак…

Саба муниципаль районы муниципаль бюджет белем бирү учреждениесе Тимершык урта гомуми белем бирү мәктәбенең I кв.категорияле башлангыч сыйныфлар укытучысы Галимова Гөлчәчәк Хөснулла кызы. Тема: Сыйфатларны кабатлау. 4нче сыйныф.

Предмет нәтиҗәсе: сыйфат темасы буенча үзләштергән белемнәрне камилләштерү, ныгыту.

Метапредмет нәтиҗәсе: укучыларның танып белү, тиз уйлау, фикерләү сәләтләрен арттыру, тел байлыгы хәзинәләрен баету, үстерү.

Шәхси нәтиҗә: кышкы табигатьнең матурлыгына соклану хисе уяту.

Җиһазлау:

Мультимедия: презентация, эш битләре, тест, карточкалар. 

                                                  Дәрес барышы         

1. Мотивлаштыру-ориентлаштыру

• Хәерле көн, укучылар! Бүгенге дәресне мин алып барырмын. Сезне күрүемә шатмын. Барыгызга да уңышлы уку көннәре телим! Ә хәзер Әйдәгез, бер-беребезгә чын күңелдән елмаешыйк та, хәерле көн теләп исәнләшик.
• Хәерле көн миңа
• Хәерле көн сиңа
• Хәерле көн безгә
• Хәерле көн сезгә

Утырыштык, укучылар. Барыбызга да хәерле көннәр булсын!

1. Актуальләштерү

• Без инде туган тел дәресебезне һәрвакытта матур язудан башлыйбыз укучылар. Ә бүгенге матур язу күнегүе итеп үз исемебезне һәм үзебезгә хас сыйфатны алырбыз.
• Сезнең алдыгызга шушындый битләр таратылган. Әлеге биткә матур итеп исемегезне язып куегыз. Бүгенге дәрес барышында без әлеге битләрдә эш башкарырбыз. (1 нче бирем)

• Уку мәсьәләсен кую, өлешләп чишү.

Бүген төнлә мин төш күрдем. Бик куркыныч төш иде ул. Имеш”Туган тел” илендә бер сүз төркеме югалган. Шул сүз төркеменнән башка бөтен дөнья ямьсезләнгән, предметлар төссез, формасыз калганнар; ә ризыклар тәмен җуйган. Куркып уянып киттем. Ничек эзләп табарга икән бу сүз төркемен? Ярдәмгә сезне чакырырга булдым. Сез миңа булышырга ризамы? Югалган сүз төркеменең исемен белер өчен без икенче биремне эшләп алырбыз.Игътибар белән биремне укыгыз әле.

2 нче бирем

Күп нокталар урынына аста бирелгән сүзнең берсен сайлап язарга кирәк. Миңа әни …. күлмәк алды.(Кыйммәтле, чәчәкле, матур, ак)

Укучылар, сайлаган сүзләрегез нинди сорауга җавап бирәләр?

-Нинди? соравына җавап бирүче сүз төркеме ничек атала әле?(Сыйфат сүз төркеме)

“Туган тел” иленнән сыйфат сүз төркеме югалган булган. Без аңа  үз урынына кайтырга ярдәм иттек. Димәк,бүгенге дәресебезнең темасы сыйфат темасын кабатлау.Теманы язып куябыз.

Максатыбыз: сыйфат сүз төркеме буенча алган белемнәрне кабатлау, гомумиләштерү булыр. 

Тик ул хәтерен югалткан. Әйдәгез, белгәннәребезне исенә төшерик. Аның өчен өченче биремне үтәп Сыйфат нәрсәне белдерә? Нинди сорауларга җавап бирә? дигән сорауларга җавап табыйк һәм эш битенә язып куейк.

Тулырак…

Саба муниципаль районы Тимершык гомуми урта белем бирү мәктәбенең башлангыч сыйныфлар укытучысы Дәүлиева Эльмира Ренат кызы. Тема:  “Өч кыз”әкияте. (татар мәктәбенең 2 нче сыйныфында үткәрелгән ачык дәрес планы)

Максат: “ Өч кыз” татар халык әкияте белән танышу, әкиятнең эчтәлеген аңлап, сәнгатьле итеп укырга өйрәтү.

Бурычлар:

1) Укучыларны үз фикерләрен әйтә белергә,әкият геройларының эш-гамәлләрен анализларга өйрәтү;

2) Балаларның сәнгатьле уку һәм сөйләм күнекмәләрен үстерү, мөстәкыйль фикер йөртү,нәтиҗә ясау күнекмәләрен ныгыту, әкиятләр укуга кызыксынуны арттыру;

3) Әниләргә карата хөрмәт, ярату хисләре ,игелеклелек тәрбияләү.

Көтелгән нәтиҗәләр.

Предмет : әкиятне аңлап һәм сәнгатьле уку,төп уйны һәм төрен билгели белү.

Шәхсиятле: үз эшчәнлегенең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтыяҗ формалаштыру.

Метапредмет нәтиҗәләр.

Танып белү: әкияттән кирәкле өзекне таба белү.

Регулятив: әкиятне анализлый, нәтиҗә ясый белү.

Коммуникатив: күршең белән хезмәттәшлек итү,тыңлый һәм аралаша белү.

Дәрес тибы: яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.

Пространствоны оештыру: күмәк эш; индивидуаль эш, парларда эш,төркемдә эш,сүзлек белән эш,дәреслек белән эш.

Төп төшенчәләр: әкият,тылсымлы әкият,тиен,ана,олы кыз,уртанчы кыз,кече кыз,ләгән,бака,җеп,үрмәкүч.

Төп ресурслар: ”Әдәби уку” дәреслек-хрестоматия, 2 нче сыйныф,”Өч кыз” татар халык

әкияте,презентация.

Дәрес барышы.

I.Оештыру өлеше.

Уңай психологик халәт тудыру.

  Рәхмәт кояш,

Таң китердең!

Бар дөньяны ялт иттердең.

Нурын төште бүлмәбезгә,

Сәлам бирик һәммәбезгә!

• Хәерле көн укучылар! Уку дәресен башлап җибәрәбез.

II.Актуальләштерү.

Әкиятләр, әкиятләр,

Тылсымлы, уйландыра

Хыял дөньясына чума,

Сине укыган бала. (слайд №2)

-Балалар, бу шигырь нәрсә турында?

– Әкиятләр безне нәрсәгә өйрәтә?

–  Әкиятләр безне акыллы, шәфкатьле булырга, бер-береңә ярдәмләшергә, олыларны хөрмәт итәргә , хыялланырга өйрәтә.

-Бик дөрес әйттегез,булдырдыгыз ,балалар.Әйдәгез,бергәләп, “Кем әйтә?” уенын уйнап алыйк әле(слайд №3). (Әкиятләргә иллюстрацияләр күрсәтелә) .

– Игътибар белән карагыз  һәм фикерләрегезне әйтегез

-Әкиятләр нинди төрләргә бүленә?.

– Без нинди төрдәге әкиятләр беләбез? ( Әйткән укучы тактага ябыштыра бара)

Халык әкиятләре

– Бу әкиятләрнең авторлары кем?(билгесез, халык)

Автор әкиятләре

– Әкият язган нинди авторларны беләсез?(Г. Тукай, А. Алиш)

Хайваннар турында әкиятләр

– Бу әкиятләрнең геройлары кемнәр?

Көнкүреш әкиятләре

– Бу әкиятләрдә нәрсәләр сурәтләнгән? (Көнкүреш әкиятләрендә ялкаулык, саранлык, куркаклык һәрвакыт кешеләрдәге иң начар сыйфатлар буларак күрсәтелә. Хезмәт яратканнар – акыллы, зирәк, ә комсыз байлар -надан булып сурәтләнә.)

Тылсымлы әкиятләр

– Бу әкиятләр нәрсә белән башка әкиятләрдән аерылып тора?

– Димәк, әкиятләр нинди төрләргә бүленә- Ә тылсымлы әкиятләрдә нинди предметлар очрый?

– Сезнең ишеткәнегез бармы, бу тылсымлы  предметлар  кешеләргә нинди файда китерә соң?

III. Уку проблемасын кую.

Викторина сораулары буенча кроссворд чишү

әкиятләр –  ( дәресләрдә укылган әкитләрдән өзекләр слайдка куела, әкиятнең исемен әйтәләр.) Кроссворд тактага эленә, укучылар чыгып язалар.

Ө – “Бүдәнә белән Төлке”

Ч – “Гөлчәчәк”

К – “Кәҗә белән сарык”

Ы – “Батыр әтәч”

З – “Төлке белән Каз”

• Укучылар, нинди сүзтезмә килеп чыкты?
• Димәк, бүгенге дәрестә без “Өч кыз” әкиятен укырбыз.

Дәрескә нинди максатлар һәм бурычлар куярбыз?

-“Өч кыз” әкияте белән танышу

-Әкиятнең төрен ачыклау

• Үзегезгә нинди бурычлар куярсыз?

-Сәнгатьле итеп укырга

-Сорауларга тулы, дөрес итеп җавап бирергә.

1. IV. Яңа материалны аңлату.
2. Сүзлек өстендә эш ( слайд)

Җиз ләгән-бакырга башка металл өстәп коелган эретмәдән ясалган ләгән

Ярминкә – һәр елның бер үк вакытында һәм билгеле бер урында үткәрелә торган зур сәүдә базары.

Киндер –өйдә киндердән тукылган тукыма.

– Әйе,балалар, элекке вакытларда безнең әбиләребез өй шартларында киндерне сукканнар,аннан бизәкләп паласлар,сөлгеләр,тастымаллар,ашъяулыклар,тукымалар тукыганнар.Киндер тукымалардан күлмәкләр,ыштаннар,эшләпәләр теккәннәр.Хәзер дә әбиләребезнең сандыкларында аларның әниләре,әбиләре суккан сөлгеләр,тастымаллар ,ашъяулыклар кадерләп саклана әле .( әйберләрне күрсәтү) Тулырак…