Аңлатма язуы
Балаларның сәләте һәм таланты – бармак очларында. Куллар белән төрле хәрәкәтләр, бармак уеннары баланың сөйләм һәм акыл үсеше процессын стимуллаштыра, чөнки кулның үсеше баланың сөйләме һәм фикерләве үсеше белән тыгыз бәйләнештә. Кечкенә генә кул моторикасы да шулай ук аңның, игътибарның, фикерләүнең шундый югары үзлекләре белән тәэсир итешә. Вак моторика күнекмәләрен үстерү шуңа да мөһим. Баланың алга таба тормышы чук һәм бармакларның төгәл, координацияле хәрәкәтләрен куллануны таләп итә, алар киенергә, рәсем ясарга һәм язарга, шулай ук күптөрле көнкүреш һәм уку-укыту гамәлләрен башкарырга кирәк.
Бармак уеннары уңай эмоциональ фон тудыра, өлкәннәргә иярү сәләтен үстерә, сөйләмнең мәгънәсен аңларга һәм тыңларга өйрәтә, баланың сөйләм активлыгын арттыра. Әгәр дә бала кыска шигырь юллары белән күнегүләр башкарса, аның сөйләме төгәлрәк, ритмик, якты булачак һәм башкарылган хәрәкәтләрне күзәтүне көчәйтәчәк. Баланың хәтере үсә, чөнки ул кулларның билгеле бер торышларын һәм хәрәкәт эзлеклелеген истә калдырырга өйрәнә. Баланың хыялы һәм фантазиясе үсә. Овладев бөтен күнегүләр белән. Ул “бармаклары белән” тулы бер тарихларны сөйли ала. Гадәттә вак моториканың үсеш дәрәҗәсе югары булган бала логик яктан фикер йөртә белә, аның хәтере, игътибары, бәйләнешле сөйләме җитәрлек.
Актуальлек шунда ки, кече яшьтәге балаларда кече моториканы үстерү буенча максатчан һәм системалы эш интеллектуаль сәләтләр, сөйләм эшчәнлеге, баланың психик һәм физик үсеше формалашуга ярдәм итә.
Түгәрәкнең максаты:
Тамаша, ишетү һәм тактик кабул итү аша баланың сенсор тәҗрибәсен туплауга, кулның вак моторикасын үстерүгә, сөйләмне аңлауга; балаларның гармонияле үсешенә ярдәм итәргә.
Төп бурычлар:
Өйрәтүче: (Обучающие)
1. кулларның бармакларының ирекле координацияләнгән хәрәкәтләрен, күзләрне, кулларның сыгылмалылыгын, аңлап кабул итүнең (кул бармакларының тактиль, тире сизгерлеге) үсешен формалаштыру
2. практик белем һәм күнекмәләр формалаштыру;
3. Кәгазь, пластилин белән эшләүнең төрле күнекмәләренә өйрәтергә.
Үсеш (Развивающие)
1. Бармакларның, кул чукларының вак моторикасы үсеше;
кул хәрәкәтләрен камилләштерү;
3. танып белү психик процессларын үстерү: ирекле игътибар, логик фикерләү, күрү һәм ишетү кабул итү, хәтер;
Балаларның сөйләмен үстерү.
Тәрбияви (Воспитательные)
1. тирә-юньдәгеләргә карата әхлакый сыйфатлар тәрбияләргә (яхшылык, иптәшлек хисе һ.б.);
2. сәнгать зәвыгын тәрбияләргә һәм үстерергә;
3. Тырышлык, максатчанлык тәрбияләргә.
Эш формалары:
-бармак уеннары;
– предметлар һәм материаллар белән уеннар-экспериментлау;
– кулларның самомассажы.
Түгәрәк эшен оештыру:
Әлеге программаны гамәлгә ашыруда катнашучы балаларның яше 1,5-2 яшь.
Программа 1 елга исәпләнгән.
Атнага бер тапкыр түгәрәк үткәрелә (8-10 минут дәвамлылыгы белән).
Дәресләр төркемнәр буенча һәм индивидуаль рәвештә үткәрелә.
Кирәкле материаллар һәм җиһазлар:
резин уенчыклар, туплар (керпеләр)
– муенсалар, шнуровкалар, мозаика, йомычкалар, санау таяклары, шырпы;
– төрле материаллар: пластик (камыр, пластилин, ярмалар, кузаклылар, ком, көнбагыш;
– кәгазь, карандаш, җилем, пумала;
– бармак театры фигуралары һ.б.
– бармак уеннар картотекасы;
– шигырьләр, табышмаклар;
Фаразлана торган нәтиҗә:
– балаларда танып белү активлыгы, кызыксыну, мөстәкыйль танып-белү һәм фикер йөртүгә омтылу, акыл сәләтләрен һәм сөйләмне үстерүгә омтылу;
– балаларда эмоциональ ярдәмчеллекнең күптөрле эшчәнлеге, үзара ярдәмләшү сәләте, балалар эшчәнлегендә гуманлы мөнәсәбәт, үз-үзен тотыш, адымнар чагылышына әзер булу нигезендә үсеш;
– элемтәләр урнаштыру, төрле төркемнәрдә үзара бәйләнеш урнаштыру, әйләнә-тирә дөньяга карата әхлакый мөнәсәбәт күрсәтү сәләте.
Түгәрәкне перспективалы планлаштыру:
Октябрь:
1-2
– «Керпе». Чәнечкеле туплар белән массаж (Компл.уприй с массажным мячом)
– Бармак уены: «Очты-очты» (О.И. Крупенчук «Ладушки» Пальчиковые игры для малых.)
3-4
– Бармак уены: «Чәбәкәй-чәбәкәй» ( О.И. Крупенчук «Ладушки» Пальчиковые игры для малых.)
– Комда рәсем.( Ком белән уен)
Ноябрь:
1-2
– «Утыннар». Карандаш белән бармакларны массажлау. (карандашны бармак буеннан-буена шудырып бару.
– Бармак уены: «Сөзгәк кәҗә» (Бармак уеннары картотекасы)
3-4
– Бармак уены: «Карга килгән казан аскан» («Развиваем мелкую маторику рук» И.А.Ермакова)
-“Кем бу?”уены – йорт хайваннары сурәтләре төшерелеп шарларга йомарланган кәгазьләрне турайту.
Декабрь:
1-2
– Бармак уены: «Минем шарым» (Бармак уеннары картотекасы)
– «Кем яшеренгән ?» (коры бассейннан уенчыклар эзләү)
3-4.
– «Без ипи пешерәбез».Чәнечкеле туп белән бармакларны массажлау (Масажлы туплар белән компл.күнегү)
Бармак уены: «Бармак –бармак кайда булдың?» («Ладушки» пальчиковые игры для малых. О.И. Крупенчук)
Гыйнвар:
1-2
– Кәгазь белән уен.«Зур һәм кечкенә кар йомарлыйбыз ». (кәгазьне комочкага бөклибез һәм аларны кул арасына тәгәрибез.)
– Бармак уены: «Тук-тук» («Ладушки» пальчиковые игры для малых. О.И. Крупенчук)
3-4
– Бармак уены: “Су” (Б.Рәхмәт)
Менә сиңа су,
Бит-кулыңны ю,
Ю, ю, ю, ю, ю!
Туңдыра ич,
Салкын ич бу су.
Ай-ай, ай, ай, ай!
Туңдырса да ю,
Әйбәт салкын су:
Ю, ю, ю, ю, ю!» (Хәрәкәтләрен күрсәтеп сөйләү.)
-Кәгазь белән уен «Аюга җылы булсын» (Кәгазьне вак итеп ертып аюны өнендә йоклату)
Февраль:
1-2
Бармак уены: «Кар әвәләү» ( Бармак уеннары картотекасы. Хәрәкәтләр белән сөйләү)
«Туп» чәнечкеле туп белән массаж (массаж тубы белән)
3-4. Кер каптыргычлар белән уен:“Кояш, керпе, чеби, болыт”
Март:
1-2
– “Әни өчен төймә” уены (шнур, төймә белән эш күнекмәләрен формалаштыру)
3-4.
– Кәгазь белән күнегү: “Танып әйт!” – контурлы сурәтләр булган кәгазь йомарламын тигезләү.
– Комда рәсем (кояш)
Апрель:
1-2.
– «Төймәләрне тәгәрәт» бармакларга массаж (Балаларны һәр бармак белән чиратлап төймәләрне тәгәрәтергә өйрәтү).
– Бармак уены: “ Кәбестә тозлау” ( Бармак уеннары картотекасы. Хәрәкәтләр белән сөйләү)
3-4.
– Бармак уены: «Тукран» («Ладушки», О.И. Крепенчук)
– «Керпе белән уен» Массаж туплары белән бармакларны массажлау (Компл.уприй с массажным мячом)
Май:
1-2.
Бармак уены: «Йодрык» ( Бармак уеннары картотекасы. Хәрәкәтләр белән сөйләү
– Санау таякчыклары белән уен:«Кояш яктырта»- таякчыклардан кояш нурларын сары түгәрәк тирәли чыгарырга өйрәтү)
3-4.
Кәгазь белән уен.«Язгы болын» (Күмәкләшеп эшләү. Зур булмаган сары төстәге кәгазьләрне йомарлап, йодрыкта кысып тоту, уч араларыннан тәгәрәтү һәм тәрбияче ярдәмендә гомуми яшел фонга ябыштыру).
Кулланылган әдәбият:
1. Примерная общеобразовательная программа «От рождения до школы» Под редакцией Н. Е. Вераксы, Т.С. Комаровой, М.А. Васильевой.
2. Развивем мелкую моторику у малышей. И.А. Ермакова
3. Уйный-уйный үсәбез. К.В.Закирова
4. «Ладушки» пальчиковые игры для малышей. О.И. Крупенчук
5. Бармак уеннары картотекасы. Хәрәкәтләр белән сөйләү
6. Интернет ресурслар
Күчереп алу өчен файл: «Сөйләшә торган бармаклар» түгәрәге