Мөгаллим язмалары

Тема: “ Алтын көз” ( Катнаш төркем 2-7 яшь). Максат: 1.Туган җиребезгә мәхәббәт, яшелчәче хезмәтенә хөрмәт тәрбияләү; Балаларда җыр – биюләр аша көзге табигатькә карата ярату хисләре тәрбияләү; Балаларның иҗади сәләтләрен, сөйләм телләрен үстерү. Алдан әзерлек: 1) Экскурсияләр: Яздан алып көзгә кадәр. (Басуга, амбарга, МТСка, яланга, паркка). Шигырьләр, җырлар өйрәнелә, рәсемнәр ясала. Бәйрәм буласы зал яфраклар, башаклар белән бизәлә, уртага икмәк, яшелчә, җиләк-җимешләрдән торган өстәл куела. Бәйрәм барышы: Зал төсле яфраклар белән бәйрәмчә бизәлгән. Салмак көй астында алып баручы белән балалар залга узалалар. Алып баручы: Урам буйлап килә   Сөмбелә көлә-көлә,    Яфракларын сибә-сибә       Шаяра, уйный, көлә. “Алтын көз”  залга керә ! (045 Сентябрь трек) җырына бии-бии, җиргә яфраклар коя-коя килеп керә).  Алтын көз: Сары, сары, сап-сары  Агачның яфраклары. Җил исә, ява яфрак- Көзнең матур чаклары. Алтын көз: Хәерле көн балалар. Көттегезме мине? Мин Алтын көз булам. Җирне яфраклар белән каплап салкыннан саклыйм. Сезнең арада кечкенә улларым, кызларым бар икән, миңа яфрак җыешырга булыша алмассызмы? Уен: Яфраклар җыю. (“Карусель” көенә. Алтын көз кәрзинен тотып тора, кечкенәләр җыялар). Алтын көз: Рәхмәт балалар. Сез минем турыда шигырьләр   Тулысынча

Максат. 1.Балаларны ипинең табынга килү тарихы белән таныштыру; 2.Бөртектән ипи ризыклары барлыкка килү юлын аңлату; 3.Игенченең хезмәтен күзаллау. 4.Ипигә сакчыл караш тәрбияләү. Җиһазлау. 1.Презентация «Ипи – табын күрке». 2.Башаклар, бодай бөртекләре, он, камыр. 3.Камыр ризыклары,  рәсемнәре. “Басу” макеты. 5.Практик эш өчен кулланмалар һәм киемнәр. Шөгыль барышы.       Сөмбелә керә. (Кулында кәрзин  Мин – көз әни – Сөмбелә,                         Көзге байлык кулымда,  Чакырам мин һәммәгезне  Шушы бәйрәм түренә. Исәнмесез, хәерле көн, балалар..Мин сезгә күчтәнәч алып килдем. Нәрсә икән ул, уйлап карагыз әле, дусларым? Амбар төбеннән себерелгән, каймак белән тугланган, майда басылган, мичкә тыгып пешерелгән, тәрәзә төбендә суыттылган, – нәрсә ул? Балалар җавабы: Икмәк! Икмәк турында әйтемнәр,мәкалләр беләсезме?(балалар җавабы). Әйдәгез,түгәрәккә басыйк та,бөтенебез кабатлыйк. Ипи барысына да баш. Икмәк- табын кояшы. Күктә кояш, җирдә икмәк — мәңгелек. Яшәү көче — икмәктә. Икмәкнең кадерен бел, игенче хезмәтен хөрмәт ит. Сез ничек уйлыйсыз Икмәкне нәрсәдән пешерәләр? (оннан) Ә онны нәрсәдән ясыйлар? (бөртектән) Ә бөртек каян килә? (басудан) Бөртекләрнең өе нәрсә? (башак) Кәрзинемдә башаклар бар, әйдәгез бөртекләрен карыйбыз. Практик эш. Башакны уып, башактан орлыклар алу. Игенче орлыкларны нишләтә?(балалар җавабы).Игенчегә кем булыша?(балалар җавабы)Сезнең белән агроном турында видиоролик карап алыйк. Сөмбелә: Бөртекнең басуга чәчелешен, тишелешен, үсүен агроном күзәтә. Ул һәрвакыт игенче белән бергә эшли. Әйдәгез без дә агроном булып “орлык чәчү” уенын уйнап алыйк.. Кайсыгыз агроном булырга тели?(Агроном сайлана) Менә бу безнең басулар. (басулар өч размерда скотч белән идәндә билгеләнә) Иң элек агроном  бу басуга нәрсә чәчәр? (Агроном рәсем күрсәтә) Сез бөтенегез дә кукуруз бөртекләре булырсыз! (Сөмбелә өрә)  Сезнең барыгызны да агроном хәзер җиргә чәчә. (Сөмбелә агрономны мактый). Икенче басуга агроном “абый” нәрсә утыртыр микән? Агроном рәсемне карый, балаларга күрсәтә, Сөмбелә өреп барсында борчакка әйләндерә. Ә хәзер сез барыгыз да борчак орлыклары.   Агроном борчак утырта. (Сөмбелә агрономны мактый) Өченче басуга бодай чәчелә. Иң соңгы орлыкны агроном чәчә. Сез хәзер бодай бөртекләре. Агроном, башладык!  Агроном булу сиңа ошадымы? Үскәч, кайсыгызның агроном буласы килә? Тулысынча

Аңлатма язуы.Дәреснең технологик картасы – ФГОСны тормышка ашыруның инновацион инструменты. Ул дәресне оештыруның нигезен тәшкил итә, фәнни тел белән әйткәндә, дәрес конспектының график варианты булып тора. Технологик карта дәреснең һәр этабын зур төгәллек белән планлаштырырга ярдәм итә, чөнки ул этапларның һәрберсе билгеле бер максатка юнәлтелә һәм анда төрле методлар, алымнар куллану карала. Һәр технологик картаның башлам өлеше (шапка) була. Анда предмет, УМК (үрнәк программалар, дәреслек) күрсәтелә. Мин рус мәктәбенең 8 нче татар төркемендә татар әдәбиятын Ф.Ф.Хәсәнова, Г.М. Сафиуллина, М.Я.Гарифуллина, Ә.Н.Сафиуллина авторлыгында чыккан дәреслек белән укытам. Бу дәреслек шул ук авторларның “Рус телендә гомуми төп һәм урта белем бирү мәктәпләренең татар сыйныфлары өчен татар әдәбиятыннан үрнәк программа”га нигезләнеп төзелгән. Авторлар, үз чиратында, Ф.Х.Җәүһәрованың үрнәк программасына таянганнар. Дәреслеккә бәяләмә (рецензия) биргән практик укытучы буларак, аның бик яхшы сыйфатлы уку әсбабы булуы турында әйтә алам. Бу уку елында шул дәреслеккә нигезләнеп, “Шәриф Камалның “Буранда” хикәясендә ана һәм бала проблемасы” темасы буенча дәрес үткәрелде. Мин шул дәреснең технологик картасын тәкъдим итәм. Дәреснең технологик картасы Предмет: татар әдәбияты Сыйныф: 8 нче татар төркеме УМК: 1. “Рус телендә гомуми төп һәм урта белем бирү мәктәпләренең  татар сыйныфлары (V-IX сыйныфлар) өчен татар әдәбиятыннан үрнәк программа” (Ф.Х.Җәүһәрова. Казан, 2013); “Рус телендә гомуми төп һәм урта белем бирү мәктәпләренең татар сыйныфлары өчен татар әдәбиятыннан үрнәк программа” (төзүче авторлары: Ф.Ф.Хәсәнова, Г.М.Сафиуллина, М.Я.Гарифуллина. Казан, “Мәгариф – Вакыт” нәшрияты, 2014 ел). Дәреслек. Татар әдәбияты, 8 нче сыйныф / Ф.Ф.Хәсәнова, Г.М. Сафиуллина, М.Я. Гарифуллина, Ә.Н. Сафиуллина. – Казан: “Мәгариф – Вакыт” нәшрияты, 2015. Ноутбук, проектор, экран, слайдлар, фонохрестоматия, картина репродукциясе. Тулысынча

Тема: Синоним һәм антоним сыйфатлар (татар мәктәпләре өчен 6 нчы сыйныфта татар теленнән ФГОС ка нигезләнгән  ачык  дәрес планы) УМК: Татар теле 6 сыйныф: татар телендә гомуми белем бирү оешмалары өчен уку әсбабы / Р.Г.Хәсәншина- Казан: Татар.кит.нәшр.,2016 ел. Дәреснең тибы: Яңа белемнәрне үзләштерү дәресе. Максат: синоним һәм антоним сыйфатлар һәм аларның сөйләм төзүдә әһәмияте турында төшенчә бирү; яңа сүзләр белән сүзлек запасын арттыру. Планлаштырылган нәтиҗә: Предмет нәтиҗәсе: татар  теленең сүз байлыгы турында база белемнәрен киңәйтү; практик күнегүләр аша синоним һәм антонимнарның сөйләмдә мәгънә төсмерләрен төгәл җиткерү үзенчәлеген төшендерү. Метапредмет нәтиҗәләр: укучыларның сөйләм телен, логик фикерләү сәләтен, ягъни чагыштыру, анализ, үзбәя, үзара бәя мөстәкыйльлекләрен, иҗади активлыкларын үстерүгә ярдәм итү, укучыларның үз фикерләрен тиз һәм төгәл әйтә белүләренә ирешү, телдән һәм язма күнекмәләр белән антоним һәм синоним сыйфатлар турында белемнәрне ныгыту, шулардан чыгып нәтиҗә ясый белүләренә ирешү. Шәхси нәтиҗәләр: Татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру. Танып белү универсаль уку гамәлләре: 1) дәреслек белән эш итә белү;2) текста очраган таныш сүзләргә таянып, яңа сүзләрнең мәгънәсенә төшенү;3)укытучының сорауларына җавап бирә, тиешле мәгълүматны таба белү;4)предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;5) уку мәсьәләсен чишүдә нинди информация кирәген мөстәкыйль ачыклау;6) уку мәсьәләсен чишүгә кирәкле булган сүзлекләрне, белешмә материалларны мөстәкыйль таба белү;7)уку барышында анализ (таркату) һәм синтез (берләштерү) гамәлләрен башкара белү;8) фикерләүнең логик чылбырын төзи белү; 9) алынган мәгълүматны таблицалар, схемалар, конспект ярдәмендә күрсәтә белү; Тулысынча

Тема: Кыш. Максат: – Балаларны картинага карап, 4-5 җөмләдән торган хикәя төзеп, мөстәкыль сөйләргә өйрәтүне дәвам итү; – Хәтер сәләтен үстерү; – Балаларда әдәбиятка мәхәббәт тәрбияләү. Методик алымнар: – Бармаклар ярдәмендә, авазларны ныгыту; – Табышмак әйтү; – Тәрәзә янында кыш билгеләрен карау; – Тизәйткеч ярдәмендә телне шомарту; – Кыш рәсемен карау; – Уен “Ак куянкай юына” Эшчәнлек баршы: – Исәнмесез, балалар. Урыннарыбызга утырабыз. Әйдәгез әле балалар, үзебезнең аркаларыбызны, иң башларыбызны урындыкның арткы ягына сөяп утырыйк. Аяклар, кулларыбыз дуслармы безнең? – Әйе, дуслар. – Алайса, дәресебезне башлыйбыз. Балалар, иң беренче телләребезне, куллар, бармакларыбызны шомартып алыйк. Бармаклар ярдәмендә [а] , [ә], [у], [ы], [ү] авазларын бер-бер артлы, чиратлашып кат-кат кабатлыйк. Ә хәзер мин сезгә бер табышмак әйтәм, игътибар белән тыңлагыз: Тәңкә карлар сипкән, Җирне ап-ак иткән. Агачлар ак туннарын кигән? (кыш) – Бик дөрес, балалар. Кыш. Әйдәгез тәрәзә янына якынрак килик, кышны күзәтик әле. Кышның билгеләрен искә төшереп үтик. Балалар, җирне нәрсә каплаган? – Урамда кар уган. – Дөрес, урамда кар яуган. Кар нинди төстә? – Кар- ак төстә. – Шулай. Балалар, мин сезгә кар әзерләп куйдым. Чыннан да, кар ак төстә, тагын нинди кар? – Кар салкын. – Безнең төркемдә, җылыда кар нишли? – Кар эри. – Кар эрегәч, нәрсәгә әйләнә?   Кыш.Дәрес планы

Кереш.    Татар халкының күренекле мәгърифәтчесе Ризаэддин Фәхретдинов болай дигән: “Гыйлем юлы – бик мәшәкатьле һәм авырдыр. Шулай булса да, очы – бәхеткә, ахыры камиллеккә барып туктыйдыр.” Әйе, безгә, укытучыларга, зур җаваплылык йөкләтелгән. Без һәр яктан камил, белемле, тәрбияле, мәдәниятле шәхес тәрбияләргә бурычлы. Чөнки бала чакта алган тәрбия кешене гомере буена озата бара.     ФДББС шартларында шәхеснең иҗади мөмкинлеген үстерү, актив кеше тәрбияләү, укучыларның акыл эшчәнлеген һәм иҗади сәләтен үстерү мөһим мәсьәлә булып тора. Бу бурычны мәктәпләребез шәхескә юнәлтелгән технологияләрне кулланып кына хәл итә ала.     ФДББС ның яңалыгы нәрсәдә? Ул нәрсәгә нигезләнә? Моңа бер генә җавап: шәхес, дәүләт, җәмгыять.     “Шәхес тәрбияләү – белем бирүнең теләсә кайсы системасының төп нәтиҗәләренең берсе булып тора,” – дип яза А.Кондаков.     Шәхес тәрбияләүнең концепциясе – ул белем алуга омтылыш, аралаша белү, эшләгән эшләреңә җаваплылык тою, патриотлык, гражданлык хисләре, укуга мотивация һәм толерантлык.     Ана телен яхшы белү укучыларның яңа белемнәрне үзләштерүдә, гомуми үсеш дәрәҗәләрен күтәрүдә, фикер йөртү сәләтләрен үстерүдә, киләчәктә җәгыять тормышында актив катнашырга әзерләүдә һәм сайлап алган хезмәтләрендә уңышларга ирешүдә мөһим шарт булып тора.     ФДББС ның төп максаты – шәхес тәрбияләү. Яшь  буынны тәрбияләүдә хәл ителмәгән бәхәсле мәсьәләләр гаять  күп. Балаларның, үсмерләрнең үз-үзләрен тотышындагы, кешеләр белән аралашуындагы кимчелекле яклар һәркемне борчый. Балаларны яңача тәрбияләү ысуллары нинди соң? Моңа кадәр булган тәрбиядәге җитешсезлекләрнең сәбәпләре нидә? Аларны бетерү юллары бармы? Бүгенге көн педагоглары шундый сорауларга җаваплар эзли. Тәрбия бирү юлларын, чараларын яхшыртырга тырыша.     Кеше җәмгыятьтә яши, аның бөтен тормышы, яшәеше башкалар белән мөнәсәбәттән гыйбарәт. Хезмәттә, җәмгыятьтә, үзара мөнәсәбәтләрдә кешенең әхлакый йөзе, рухи мәдәнияте, тормышка карашы формалаша. Матди һәм рухи байлыкларны булдыру аша безнең җәмгыятьтә кешенең кешегә мөнәсәбәте, иҗтимагый йөзе чагыла. Балалар шуны аңларга, йөрәкләре белән сизәргә тиешләр. Укытучының әһәмиятле тәрбия бурычларыннан берсе – әнә шул.     Мәктәпнең төп функцияләреннән берсе булып халыкның рухи мирасын яшь буынга тапшыру тора. Фольклордан, татар халык иҗатыннан килә торган җылы агым, халык традицияләрен дөрес һәм уңышлы файдалану да балаларны кешелекле итеп тәрбияләүдә зур булышлык итә. Тулысынча