Татарстан Республикасы Югары Ослан районы муниципаль гомуми белем бирү учреждениясе Макыл урта гомуми белем бирү мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы Гордеева Миләүшә Миннула кызы. Тема: “ Безнең бакчада “. Дәрес эшкәртмәсе. 1 нче сыйныфның рус төркемендә татар теле дәресе. .Укытучы Гордеева Миләүшә Миннула кызы Дәрес Татар теле Сыйныф 1 Дәрес төре ныгыту дәресе Дәреснең технологик төзелеше Дәрес темасы Безнең бакчада Максат Яшелчәләр, җиләк- җимешләр темалары буенча өйрәнелгән сүзләрне, грамматик конструкцияләрне кабатлау. Эш куша белү, эшне бергә планлаштыра белү күнекмәләрен камилләштерү. Укучыларны җөмләләрне дөрес төзергә өйрәтү. Татар сүзләренең матур яңгырашына кызыксыну уяту. Төп терминнар, аңлатмалар сүз, аваз, хәреф, транскрипция, схема, проблема Ирешеләчәк нәтиҗә Предмет күнекмәләре Язу күнекмәләре -каллиграфик дөрес итеп язу – транскрипция билгеләрен дөрес язу -дөрес итеп күчереп язу Уку-язу күнекмәләре: -татар теленең орфографик һәм пунктуацион кагыйдәләрен саклау -татар теленә хас авазларны дөрес әйтү Тел күнекмәләре: – Сүзләрнең мәгънәсен белү -татар сүзләрен дөрес әйтү – сүзләрне урынлы куллану -җөмләдә сүз тәртибен белү – сүзләр белән сүзтезмәләр, җөмләләр төзи белү Шәхескә кагылышлы УУГ: -дөрес сөйләм булдыруга омтылыш -үз фикереңне әйтә белү; -төркемнәрдә килешеп эшли белү -иптәшеңә рухи ярдәм күрсәтә белү –фикереңне дәллили белү Регулятив УУГ: -уку бурычларын кую -барлыкка килгән ситуациядә ориентлаша белү -үз фикереңне төгәл җиткерү -дөрестән дөрес түгелне аеру -таныш арасыннан таныш булмаганны билгели белү -нәтиҗәләр формалаштыру. Танып –белү УУГ -тиешле мәгълүматны табу һәм аерып алу; -төрле рәвештә бирелгән мәгълүматны кабул итү һәм аңлау; -рәсемнәр, иллюстрацияләр ярдәмендә сорауларга җавп таба белү; -укыганны анализлау; Коммуникатив УУГ: -башкаларның сөйләмен ишетү һәм тыңлау; -үз фикереңә ышандыра белү; -башкаларга аңлаешлы сөйләм төзү. Дәреснең технологик картасы
Түбән Кама муниципаль бюджетлы гомуми белем бирү учреждениесе Кама Аланы аерым фәннәрне тирәнтен өйрәнүче 2 нче урта гомуми белем бирү мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы Гарифуллина Илзирә Рафаэл кызы. “Тукайга бүләгебез” (сценарий).
Зал бәйрәмчә бизәлә. Сәхнә түренә Габдулла Тукайның портреты эленә, әсәрләреннән, китапларыннан күргәзмә оештырыла. Г.Тукай әсәрләренә ясалган рәсемнәр. Залның бер ягына интерактив такта куела.
Г.Тукай сүзләренә язылган “Туган тел” җыры башкарыла (фортепианода бер укучы башкара ала). Залга кичәне алып баручылар чыга.
1нче алып баручы. Зәңгәр күк йөзендә кояш балкыган чакта, шаулап-гөрләп апрель ае килгәндә, безнең яраткан шагыйребез Габдулла Тукай туган. Рус халкының Пушкины һәм Лермонтовы кебек үк безнең Тукаебыз да үзенең кабатланмас иҗаты белән бөек һәм даһи.
2нче алып баручы. Г.Тукай 1886нчы елның 26нчы апрелендә, хәзерге Арча районы Кушлавыч авылында Мөхәммәтгариф мулла гаиләсендә дөньяга килә.
1нче алып баручы. Габдуллага 4ай булганда –әтисе, 3яшьтә 9ай булганда әнисе Мәмдүнә вафат була. (Экранда Г.Тукайның кечкенә чагы, әти-әнисенең рәсемнәре, туган авыл күренешләре күрсәтелә).
2нче алып баручы. Шуннан соң шагыйрьнең газаплы, авыр тормышы башлана: кулдан-кулга, авылдан-авылга йөрү, ятимлек, фәкыйрьлек, кимсетүләр.
“Тәфтиләү” көе яңгырый. Сәхнәгә кечкенә Апуш булып киенгән укучы чыга.
Нәни Апуш. Мин кышкы көннәрдә, төнлә яланаяк, күлмәкчән көенчә тышка чыгам икән дә бераздан өйгә кермәкче булып ишеккә киләм икән. Әмма ишекне ача алмыйм, аякларым бозга ябышып катканчы көтеп торам икән. Шуннан әби карчыкның:”Кадалмас әле, килмешәк!”– дигән сүзләрен ишетәм. Ул мине үзе теләгән вакытта, орыша-орыша кертә икән.
Әни үлгәч, мин бөтенләй ятим булып калдым. Беркөнне Казанга бара торган бер ямщикка утыртып мине Казанга озаталар.
(Кечкенә Апуш башын аска иеп кереп китә)
Шигырь. “Асрамага бала бирәм!- дип,
Кем ала?” – дип сатып йөргәннәр.
Әй язмышның шомлы агышы
Бөеклекнең алтын ярлары…
Гомерендә – халкы язмышы,
Җырларында – халкы моңнары.
1нче алып баручы. Җылылык эзләп йөргән бу сабыйны тормыш Кырлай авылына җибәрә.
2нче алып баручы. Монда Тукайның иң матур көннәре үтә.
Шигырь. “Туган авыл”
1нче алып баручы. Кырлайда Габдулла беренче тапкыр мәдрәсәгә укырга йөри башлый. Монда булган кызыклы хәлләрне ул үзенең шигырьләрендә яктырта. Шигырь “Таз” сәхнәләштерелә.
2нче алып баручы. Габдулла авыл малайлары белән су буенда, балыкта; печән вакыты җитсә ул да печәндә; урагы җитсә уракта була.
(Экранда авыл күренешләре күрсәтелә. Кызлар “Уракчылыр” биюен башкара.)
1нче алып баручы. Кырлайдан соң Җаек шәһәре. Монда ул белем ала һәм иҗат итә башлый.
1укучы башкаруында фортепианода “Әллүки” көе яңгырый.
2нче алып баручы. 19 яшендә Тукай Казанга килә.
Г.Тукайның Галиәсгар Камал белән очрашу күренеше.
Алда өстәл. Өстәл артында Г.Камал утыра. Ишек шакып Тукай керә.
(Экранда фильмнан өзек күрсәтелә)
Алып баручы: “Көннәрнең берендә кечкенә генә гәүдәле, өстенә бишмәт кигән, өтек кенә бер малай редакциягә керде дә, өстәл өстендәге газеталарны актара башлады. Бераз укыгач.
Г.Тукай: Безнең газета –журналлар сезгә килә торгандыр бит?
Г.Камал: Сезнең нинди газета?
Тукай: “Фикер”, “Әлгасрел – җәдит”, “Уклар”.
Камал: Сез Уральскийданмы?
Тукай: Әйе.
Камал: Алай булгач, … Габдулла Тукайны да бик яхшы белә торгансыздыр?
Тукай: Ул Апуш мин булам инде.
1нче алып баручы. Менә шулай Тукай Галиәсгар Камал белән таныша. Аның белән бергә “Яшен”, “Ялт-йолт” журналларын оештыра.
2нче алып баручы. Кызганыч, шагыйрь гомере кыска була.
1нче алып баручы. Ләкин шул кыска гына вакыт эчендә дә, ул балалар өчен әкият-поэмалар, шигырьләр, мәсәлләр иҗат итә.
Мәтәлчек ата-ата маэмай булып киенгән бала килеп керә. Малай күренә. “Кызыклы шәкерт” шигырен сөйли. (Рольләргә бүлеп) Тулырак…