Мөгаллим язмалары

Татарстан Республикасы Әтнә районы “Олы Мәңгәр балалар бакчасы” муниципаль бюджет мәктәпкәчә белем бирү учреждениясе тәрбиячесе Зарипова Илфира  Зарифҗан кызы. Тема: «Кечкенә җәяүлеләр шәһәре» Мәктәпкәчә әзерлек төркемендә юл хәрәкәте кагыйдәләре буенча ачык эшчәнлек.

Максат: юл хәрәкәте кагыйдәләре, юл билгеләре турында балаларның белемнәрен системалаштыру.

Бурычлар: светофор сигналлары һәм юл хәрәкәте кагыйдәләре турында балаларның белемнәрен киңәйтү; хәтер, логик фикер йөртү, светофор сигналларының, җәяүлеләр кичүенең әһәмияте; юлда үз-үзеңне тотуның гомуми культурасын яңарту.

Җиһаз: юл хәрәкәте билгеләрен сурәтләү, светофор сурәте, тамга салынган конвертлар, туп, күрсәтмә әсбаплар, планшет.

Үткәрү вакыты: 30 минут.

Шөгыль:

Тәрбияче: Исәнмесез, балалар! Хәлләрегез ничек?

Балалар: Исәнмесез!

Тәрбияче: Кеше күңелендәге йозакларны ачкан ачкыч – ул елмаю. Матур елмая белергә кирәк. Хәзер без бер-беребезгә елмаю бүләк итәрбез.

Тәрбияче: Балалар, безгә кечкенә җәяүлеләр шәһәреннән хат килде, аны  Светофор дустыбыз юллаган. Әйдәгез, хатны ачып, нәрсә булганын белик?! Бәлки аңа бездән ярдәм кирәктер. (Планшеттан укыла)

“Минем дусларым, сезнең турыда мин бик күп ишеттем. Миңа сезнең иң яхшы, кыю, зирәк, игътибарлы, акыллы һәм шат булуыгыз турында сөйләделәр. Безнең шәһәрдә билгесез сихри эшләр эшләнелә. Шәһәребез урамыннан юл билгесе юкка чыкты. Мин ышанам , нинди билге икәнен сез үзегез белерсез һәм бу билгене кире кайтара алырсыз. Безнең юлда яңадан тәртип булыр. Балалар, барыр юлыгыз авыр, ләкин кызыклы булыр. Уңышлар сезгә! Сезнең Светофор дустыгыз.

Тәрбияче: Балалар, Светофор бездән ярдәм сораган. Булышабызмы? Сез әзерме? Әйдәгез, сынатмыйк.

Балалар: Әлбәттә, әзер.

Тәрбияче: Балалар урамда транспорт бик күп. Шуңа күрә сез юл аша үзегез генә чыга алмыйсыз. Без бу турыда сөйләшкән идек. Юлдан чыгарга безгә нәрсә булыша?

Балалар: Светофор.

Тәрбияче: Тагын нәрсәләр?

Балалар: Юл билгеләре.

Тәрбияче: Нинди юл билгеләре?

Балалар: Кисәтүче, тыючы, боеручы.

Тәрбияче: Әйе, алар бик куп төрле. Без сезнең белән аларны өйрәнәбез. Алар транспорт йөртүчеләр һәм җәяүлеләр белән “сөйләшер” өчен кирәк. Дөньяның барлык илләрендә дә урамнар теле уртак, юл билгесенең нәрсә аңлатканын беләләр.

Без дә бүген тагын бер юл билгесен карап китербез, ләкин аның нинди билге икәнен белү өчен, Светофорга ярдәм итү өчен биремнәр үтәргә кирәк булачак.

1 нче бирем. (Балаларга берничә юл билгесе куела. Дөрес җавапка туры килгән билгене бала танып күрсәтә)

Табышмак-шигырь

1.Кызыл түгәрәктә кеше

Әйтә кебек шул хакта:

“Юл юк монда җәяүлегә,

Икенче юлдан атла!”

(“Җәяүлегә юл юк”)

2. Андыйбилгебулганҗирдә

Йөреп була “сәпид”тә.

(“Велосипед юлы”)

3. Каян белә,каян күрә

Машиналар күплеген.

Җәяүлеләр чыксын диеп

Туктата ул һәрберсен.

(“Светофор”)

4. Кызыл түгәрәк эчендә

Бу нинди ап-ак шакмак?

( “Юл юк”)

Тәрбияче: Молодцы! Сез беренче биремне уңышлы үтәдегез  һәм минем сезгә бер бүләгем бар. Ләкин сез ул бүләкне эшчәнлек ахырында гына ачып карый аласыз. (Билгенең бер өлешен конвертта бирәм).

-Хәзер икенче биремне үтибез балалар. Минем яңа килегез әле. Карагыз монда ниндидер юл бар. Нәрсә икән ул? (Балалар җавабы). Тулырак…

Казан шәһәре  Совет районы  ”Татар телендә тәрбия һәм белем бирүче 171 нче катнаш төрдәге балалар бакчасы” муниципаль автономияле мәктәпкәчә белем бирү учреждениесе тәрбиячесе Әхмәтҗанова Зөлфия Җәүдәт кызы. Тема: Мәктәпкәчә яшьтәге балаларга  татар телен өйрәтүдә  төрле алымнар һәм ысуллар куллану.

                                                                                 Чал гасырлар  арасында

                                                                                      Йолдыз булып янасы бар-

                                                                                 Юл бирегез нарасыйга ,

                                                                                 Аның ерак барасы бар,

                                                                                 Узенә юл саласы бар.

                                                                                                      Р.Әхмәтҗанова

        Балаларга ана һәм татар телендә белем һәм тәрбия бирә башлау, балалар бакчасында максатлы рәвештә сабыйларны туган телгә өйрәтү, әдәбият һәм мәдәният белән танышыру сыйфатын күтәрү иң актуаль мәсьәләләр рәтендә.

      Шәһәр шартларында үскән балаларның күбесе,гаиләдә ана теленә мөнәсәбәт дөрес булмау сәбәпле, үз туган телен икенче тел буларак өйрәнә башларга мәҗбүр. Үз туган телен яхшы белмәгән бала,һичшиксез, балалар бакчасында үз телен өйрәнә башларга яки белгән кадәресен камилләштерергә тиешле, чөнки баланы табигать биргән бөек хәзинәдән- үзенең ана теленнән мәхрүм итәргә ярамый. Бу юнәлешнең икенче ягы да бар: үз ана телен бөтенләй белмәүче буын туган теленең киләчәген куркыныч астына куя. Бу кимчелекне булдырмау өчен, балалар бакчасында татар телен өйрәтүне оештыруга үтә җитди игътибар бирергә кирәк.

      Балалар бакчасында тел өйрәтү эше – методикада аерым бер катлаулы өлкә. Бакча балаларының телне белү дәрәҗәсе төрле, кайбер балалар татар телендә аралаша белә, кайсылары аңлый ләкин сөйләшә белми , ә өченчеләре исә телне бөтенләй белми, кызганычка каршы, андыйлар күпчелекне тәшкил итә. Чөнки алар гаиләдә бөтенләй татарча сөйләшмиләр.

     Бүгенге көндә телгә өйрәтү юнәлешендә күп төрле алымнар һәм ысуллар кулланыла. Һәр тәрбияче үзенә кулай булган методларны кулланып эш итә. Эш тәҗрибәсеннән чыгып бөтен төр методларны да бертигез отышлы була дип әйтеп булмый, чөнки сүзләрне, җөмләләрне кабатлап, ятлап кына телгә өйрәтеп булмый. Телне өйрәткән вакытта, балаларның телне белү дәрәҗәсенә карап, төрле ысуллар һәм алымнар кулланып эш итәргә туры килә.Моның өчен, мәктәпкәчә яшьтәге балалар бакчалары төркемнәрендә тел өйрәтүнең, махсус методикасы эшләнгән һәм тәрбияче аның методлары һәм алымнары белән тулысынча коралланган булырга тиеш.

      Нәтиҗәдә, үзеннән –үзе яңа ысуллар эзләнү башлана, чөнки баланың үзе уйлап чыгарасы, кызыклы фикер йөртәсе, уйныйсы килү теләге башлана. Әйткәнемчә шул вакытта, УМК безнең өчен бик кулай материалга әйләнде. Мондагы рәсемнәр , маскалар, татарча мультфильмнар, җырлар,сүзле уеннар, шигырьләр, эш дәфтәрләре һ.б.мәктәпкәчә яшьтәге балалар өчен бик кызыклы һәм уңайлы.

      Балаларның  тәрбиячеләргә карата күңел ачыклыгы, аралашасы килү теләге  аерылып тора, ул тел өйрәнүне уен итеп кабул итә башлый. Шуның өчен без балалар белән күп сөйләшергә, аралашырга,  аларга чит булып күренгән телне аңлатырга,кызыклы, мавыктыргыч итеп ачып салырга  тырышабыз. Монда инде без үз чиратыбызда: диалоглар, монологлар, әкият персонажлары белән аралашабыз. Балалар сөйләргә, сорау бирергә тырышалар, шул рәвешле без бу кызыклы сорауларга җавап табарга омтылабыз.

      Бала өчен бик кирәкле чара -ул иҗат итү, ә инде иҗат – бала үсешендә гадәти хәл. Ул баладагы мөмкинлекләрнең иң табигый чагылышы. Иҗат итү вакытында логик фикерләү сәләте генә тугел, ә бәлки хис, тойгы, сиземли белү аша бала үзе дә сизмәстән үзенә ят булган телгә тартыла, аны аңлау һәм шул телдә дуслары белән аралашу теләге туа. Менә бу инде, безнең эшебездә  иң уңышлы алым. Иҗат мөмкинлекләре акыл эшчәнлегенә, шулай ук хыял- фантазияләргә дә бәйле. Баланың шәхес буларак үсеше өчен аның зур әһәмияткә ия булган өр-яңа идеяләр,уй-фикерләр тудыра белүе, тел өйрәнүгә булган омтылышы бик мөһим.

    Балаларны  ана һәм татар теленә өйрәткәндә төп алымнарның берсе -ул театральләштерелгән эшчәнлекләрне куллану. Ул да булса курчак һәм бармак театрлары. Балалар бирелгән теманы, шөгыльне тәрбияче белән генә түгел,ә берәр персонаж белән бергәләп уйнасалар, аларга ул бигрәк тә кызыклы, җанлы итеп тоела, алар кунакка килгән персонажларны аңлыйлар, ярдәм кулы сузарга тырышалар , үзләренең уй-фикерләре белән уртаклашалар.

       Балалар шулай ук  үзләре  әкият геройлары булып уйнарга бик яраталар, берәр герой булып уйнау ысуллары бик кызыклы һәм отышлы була.

       Безнең эшебездә халык педагогикасын куллану методикасы зур чагылыш таба. Шул максатта балалар өчен күп торле-юаткычлар, эндәшләр, әйтенүләр, үртәвечләр, такмазалар әзерләнгән.

     Татар һәм рус балаларына алар ярдәмендә оештырылган татар халык бәйрәмнәре бик ошый, бәйрәмнәр аша балалар татар халкының рухын, күңел бизәген, үткәнен, гореф-гадәтләрен танып беләләр. Һәр бәйрәм фольклор уеннарына бәйле, шуннан чыгып эшчәнлекләрдә яңадан-яңа уеннар өйрәнәбез һәм шатланып уйныйбыз. Чөнки ул баланың сөйләм телен баета, уй – фикер йөртү сәләтен киңәйтә, физик яктан чыныктыра.

     Гомумән алганда балаларга тел өйрәтү өстендәге эш, кызыклы формаларда алып барылырга тиеш. Шуның өчен тиешле педагогик шартлар тудыру, укыту-тәрбия бирү эшчәнлеген яңарту һәм нәтиҗәле метод һәм алымнар файдалану, шөгыль төрләрен максатка яраклы рәвештә алыштырып тору, тәрбияченең балаларны яратып, күңел биреп, иҗади эшләве, балаларга ана һәм татар телләрен өйрәтү сыйфатларын арттырыр һәм иң мөһиме балаларның шул телдә әти-әнисе, яшьтәшләре белән аралашу, сөйләшү теләге тудыру безнең төп бурычыбыз.

Күчереп алу өчен файл ссылкасы:https://cloud.mail.ru/public/NSLb/ASa4y9nBW  

Казан шәһәре  Совет районы  ”Татар телендә тәрбия һәм белем бирүче 171 нче катнаш төрдәге балалар бакчасы” муниципаль автономияле мәктәпкәчә белем бирү учреждениесенең югары квалификацияле тәрбиячесе Әхмәтҗанова Зөлфия Җәүдәт кызы. Тема: “Үткәннәр белән горурланып – киләчәкне төзибез” темасына эссе.

     Киләчәк…Киләчәгебез…Якын, якты,матур киләчәгебез! Аның нинди булуы миннән,синнән,без тәрбияләп үстергән балалардан,һәммәбездән тора.Киләчәк безнең бүгенгебездә, киләчәк безнең үткәнебездә.

 “Үткәне юкның-киләчәге юк”. Алар үзара шулкадәр тыгыз бәйләнгәннәр: рухи,мәдәни,тәрбияви,әхлакый,тарихи тамырлары белән береккәннәр.Үткәнебез,бүгенгебез- матур киләчәгебезнең нигез ташлары.Аның ныклыгы,чыдамлылыгы,сафлыгы бездән,безнең әйләнә-тирәбездән,без тәрбияләгән балалардан-киләчәкне төзүчеләрдән тора. Бүгенгебез, үткәннәр белән үрелеп,аңардан көч алып бара икән,димәк киләчәгебез дә якты,матур булачак.Нык нигездә үсеп чыккан гүзәл йорт булып,илебез,милләтебез гөрләп чәчәк атачак!

       Мин моңа ихлас күңелдән ышанам,алай гына да түгел,инанам! Бу ышаныч мине көчле итә,рухымны күтәрә,максатыма ирештерә. Минем максатым-илгә-көнгә файдалы булган,әдәпле,тормышта үз юлларына якты сукмаклар сала алган,гыйлемле балалар тәрбияләү.

        Чирек гасыр балалар бакчасында тәрбияче булып эшләү дәверендә шуны аңладым: үзенең үткәнен яхшы белгән,аның белән горурланган бала гына киләчәккә кыю адымнар белән атлый,югары үрләргә  ия була.Буыннар чылбыры нык булсын өчен,без тәрбиячеләр, бала күңелендә кешелеклелек сыйфатларын тәрбияләргә, аларны “матурлык дөньясына” алып керергә,әйләнә-тирәгә мәхәббәт ,соклану хисләре тәрбияләргә тиешбез. Балалар безнең киләчәгебез”,- дип әйтергә яратабыз.Димәк,безгә йөкләтелгән хезмәт бик зур җаваплылык һәм сабырлык сорый.

        Тәрбияче… Күпме мәгънә,күпме наз, күпме балаларга һәм әйләнә-тирәгә булган хис,кичерешләр тупланган бу сүзләрдә.Юк,бу гади сүзләр түгел. Яшәешне алга этәрүче,дөньяга матурлык өстәүче,акыл вә зиһен белән кечкенә сабыйлардан, Шәхес тәрбияләүче. Шул ук вакытта тормышның беренче салкын бураннарыннан,көзнең ачы җилләреннән саклаучы,олы тормыш юлына беренче буразналар сузучы һәм озатып калучы җан иясе-Тәрбияче.

        Иң беренче тапкыр әти-әни үзенең кечкенә сабыен- иң кадерле кешесен- синең кулларыңа ышанып тапшыра.Шул вакытта син сабыйга әти-әни дә,әби-бабай да,абый-апасы да буласың.  Тәрбия эше зур сабырлык,күңел юмартлыгы таләп итә торган озакка сузылган эшчәнлек.Шунлыктан тәрбияче  күпне белергә,балалар өчен һәрчак кызыклы,кабатланмас булырга тиеш.Ә моңа эзләнүчән,белемеңне һәрчак баетып торганда,үз эшеңнең чын остасы булганда гына ирешергә мөмкин. Яңача тәрбия алымнары,заман технологияләре, традицион булмаган методлар куллану  белән беррәттән,әдәби мирасыбыз-халык авыз иҗаты әсәрләрен,милли-региональ компонентларны онытмыйча,яшь буынны патриотик рухта тәрбияләү бик мөхим.

       Әби-бабайларның батырлыгын,туган якның матурлыгын күңеленә салган, үз иле белән горурланган,аның тарихы белән кызыксынган бала гына,чын мәгънәсендә киләчәкне төзүче булыр.

        Мин үз тормышымны  балалар тәрбияләргә багышлаган тәрбияче буларак, шушы сабыйлар күңеленә  изге,матур гамәлләр  яза алсам,иман,әхлак нурлары иңдерсәм. Сау-сәламәт, тәүфикълы, телебезне, илебезне,милләтебезне ярата ала торган,өлкәннәрне ихтирам итә торган балалар тәрбияләүдә әз генә  өлешемне  кертсәм – киләчәгебезне матур итеп төзербез дип ышанам.

Рәхим-шәфкатьле булсын өлкәннәр,

Җанны җылытсын иман нурлары.

Әй нәни кешем-өмет йолдызым,

Имин һәм уң булсыен барыр юлларың.

Кул сузам сиңа,елмаеп дәшәм,

Якты дөньяга ямь биреп яшә.

Җиргә син кирәк,илгә син кирәк,

Көнгә син кирәк – әй нәни кешем.

                                            (Факил Сафин)

Файлны күчереп алу өчен ссылка: https://cloud.mail.ru/public/XXBR/6pf1YWnrm 

Татарстан  Республикасы Нурлат муниципаль районының мәктәпкәчә белем   муниципаль бюджет  учреждениясе  Нурлат  шәһәре 15  нче номерлы “Алсу ” балалар бакчасы  тәрбиячесе Туктарова Роза Сәлим кызы. Тема: “Галәмгә сәяхәт” (мәктәпкә әзерлек төркемендә  белем бирү эшчәнлеге)

 Максат: Балаларның Кояш системасы турында күзаллауларын киңәйтү һәм гомумиләштерү. Сөйләм активлыгын үстерүгә ярдәм итү. Балаларның сүзлек запасын планеталар, космик объектлар исемнәре белән баетырга. Балалар инициативасын һәм иҗатын тәрбияләүгә ярдәм итү.

 Тере табигать белән тере булмаган табигать арасындагы бәйләнешләрне аңларга өйрәтүне дәвам итү.

Җиһазлау: Хайваннар, кошлар рәсемнәре.

Аудиоязма: ”Звуки природы”

Мультимедия техникасы. Проектор, экран, ноутбук,төсле карандашлар , магнит тактасы.

Индивидуаль эш. Җөмләне дөрес итеп төзү өстендә эш.

Алдан эшләнгән эш: табигатьне күзәтү,  бакчага экскурсия, планеталар турында  рәсемнәр карау.

Сүзлек: буталчык, куак,

Эшчәнлек барышы.

Тәрбияче:Хәерле көн балалар. Кәефләрегез ничек? Балалар, бер – берегезгә  кулларыгыз белән тотынып басыгыз әле.  Менә сезнең кулларыгыз нинди җылы, нинди рәхәт.Елмая- көлә кояш ,сез дә елмаегыз бераз.Менә хәзер бигрәк тә күңелле булды. Сезнең елмаю башкаларга да күчте. Аларның да кәефләре күтәрелде. Балалар минем өстәлемдә хат. Бу хатны  безгә кем язган икән?Тәрбияче хат укый:  “Исәнмесез, балалар, кызлар һәм малайлар! Сезгә бу хатны дустыгыз моңсу Лунтик яза. Мин айда яшим һәм сезнең  планетагыз турында бик күп  беләсем килә, миңа җир турында сөйләгез әле?”Тәрбияче: – балалар, әйдәгез Лунтикка планеталар турында сөйлибез?

Балалар: әйдәгез.

1.Тел чарлау.

Җир макеты- глобусны карау.

-Балалар әйтегез әле без сезнең белән нинди  планетада яшибез?

– Зәңгәр төс нәрсә аңлата?

– Яшел төс нәрсәне билгели?

– Җир башка планеталардан нәрсә белән аерыла?

Безгә нәрсә якынрак болытлармы әллә кояшмы?

– Безгә иң якын күк җисеме?ай

Сез тагын нинди планеталар беләсез?

– Галәмгә нәрсә белән очалар?

– Космонавт костюмы?

– Чын космонавт нинди була?

    Галәмдә барлыгы 9 планета бар: Плутон, Нептун, Меркурий, Венера, Марс,Уран, Җир,Юпитер һәм Сатурн. Алар кояш тирәли әйләнә. Бер- берсенә бәрелмиләр, чөнки һәрберсенең үз юлы  ( орбита) бар. Бу планеталар һәм кояш-кояш системасы дип атала.Җир планетасы-тереклек булган бердән- бер планета. Кояш безгә җылылык һәм яктылык бирүче йолдыз.

Бармак уены уйнау: “Кояш системасы”. Бер…Меркурий, ике…Венера,Өч… Җир, Дүрт …Марс, Биш…Юпитер, Алты..Сатурн, Җиде…Уран, сигез… Нептун, тугыз..Плутон  .

2.Хәрәкәтле уен.

 Планета рәсемнәрен алып җир  планетасы тирәсендә йөгереп йөрү һәм тәртип буенча урнашу.

3.Әңгәмә кору. Кояш турында нәрсә әйтә аласыз?Иң беренче булып галәм киңлекләрен яулаган кеше кем?(Ю. А. Гагарин. )Шуннан бирле 12 апрель һәр елны космонавтика көне дип билгеләп үтелә.

4. Тәрбияче:Башка планетага кемнәр генә оча ала соң?Балалар:космонавтлар.

Тәрбияче: Космонавтлар нинди булырга тиеш?

Балалар: Галәмгә очучылар житез,төгәл, кыю, белемле, дус, игътибарлы  булырга тиеш.Тәрбияче: Сезнең космонавт буласыгыз киләме? Тулырак…

Актаныш районы  “Катнаш төркемдәге 6 нчы санлы балалар бакчасының укытучы-логопеды Нәбиева Чулпан Дилбаровна. Тема: “Ш авазын иҗекләрдә, сүзләрдә, җөмләләрдә, тизәйткечләрдә автоматлаштыру.” (Рус халык әкияте “Маша һәм аю” буенча)

Максат:Ш авазының дөрес әйтелешен иҗекләрдә, сүзләрдә, җөмләләрдә, тизәйткечләрдә  автоматлаштыру.

Бурычлар:

Коррекцион-белем бирү:

–Ш авазы турында күзаллауларын ачыклау,

– Ш авазының дөрес әйтелешен иҗекләрдә, сүзләрдә, җөмләләрдә, тизәйткечләрдә  ныгыту

– агач һәм агачның яфраклары темасына белемнәрне ныгыту.

Коррекцион- үстерү:

– Вак мотриканы , артикуляция аппаратын үстерү.

– фонематик ишетү сәләтен үстерү

– дөрес сулыш алуны үстерү

-сәнгатьлелекне, яңгырашлы сөйләмне(дикцияне) үстерү.

— игътибарлылыкны, хәтерне, фикерләү сәләтен үстерү

Коррекцион-тәрбия бирү

-Шөгыльләргә карата уңай эмоциональ мөнәсәбәт формалашу,

– иптәшләре белән аралашу, тыңлый белү күнекмәләрен тәрбияләү

– утыручанлыкны, пөхтәлек, җыйнаклыкны  тәрбияләү.

Җиһазлау:

• Презентация “Ш авазын иҗекләрдә, сүзләрдә, җөмләләрдә, тизәйткечләрдә автоматлаштыру.”
• “Маша һәм аю” әкияте буенча рәсемнәр.

Уеннар: “Җил агачларны селкетә”, «Уенчыклар», «Тылсымлы планшет», «Яфраклар җыры», бармак уены «Алтын сары яфраклар», Уен “Ш авазын ишетсәң кул чап”

• Пиктограммалар,
• Гади карандашлар.
• Бүләк-кечкенә кәрзин белән гөмбәләр.

Алдан эшләнгән эш. «Маша һәм аю» әкиятен уку.

Шөгыль барышы.

1. Оештыру.

Логопед: Бергәләшеп без басыйк,

Матур түгәрәк ясыйк.

Куллар җылысын тоеыйк,

Матур итеп елмаеп,

Шөгылебезне башлыйк.

Логопед: Балалар әйдәгез кунак апаларга һәм үзебезгә хәерле иртә телик.

Хәерле иртә сиңа,

Хәерле иртә миңа.

Хәерле иртә сезгә,

Хәерле иртә һәммәбезгә.

Логопед:    Балалар  бүген шөгыльдә кәефләр яхшы булсын өчен бер-берегезгә елмаеп, матур сүзләр әйтик әле.

Логопед:  Балалар карагыз әле мин сезгә рәсемнәр әзерләп куйган идем, ләкин алрны кемдер ерткалап бетергән. Әдәгез  бу рәсемнәрне җыеп тактага тезик һәм нинди әкияттән икәнен белик?(Балаларның җаваплары)

Логопед: Балалар бик дөрес әйттегез рус халыкының “Маша һәм аю ” әкиятеннән.( рәсемнәр карау)

Логопед: Кызның исеме Маша, ә аюныкы ничек?(Миша). Балалар бу  исемнәрдә бертөрле нинди аваз бар?(М, А, Ш)

Логопед: Ш нинди аваз?

Ш авазының артикуляциясен ачыклау.

Логопед:Ш авазын әйткәндә иреннәр нинди торышта?

Балалар ш авазының дөрес әйтелешен әйтәләр:

-[ш] авазын әйткәндә иреннәр «шакмакланып» бераз алга сузыла,

-өске һәм аскы тешләр бер-берсенә якын, ләкин тиеп тормыйлар.

-Киң җәелгән тел, кәсә формасын алып, аңкауның алгы өлешенә таба күтәрелә.

– Тел белән аңкау арасыннан үткән һава, алгы тешләр арасыннан чыгып, [ш] авазын барлыкка китерә.

-Һава агымы –җылы.

2. Төп өлеш.

Логопед: Балалар бүген без сезнең белән “Ш авазын дөрес итеп әйтеп  “Маша һәм аю” әкиятен сөйләрбез.  Сез миңа ярдәм итәрсезме? Әйдәгез бергәләп әкиятне сөйлик.

Балалар әкиятне сөйли башлыйлар: «Борын-борын заманда бер авылда яшәгән ди булган ди әби белән бабай.

• Аларның булган ди оныкчыклары Маша.
• Әби белән бабай кызларын бик яратканнар.
• Маша да әбисе белән бабасын бик яраткан.(Слайд: өй һәм  Маша).

Артикуляция өчен  гимнастика

Логопед: Иртән Машабыз йокысыннан уянган һәм елмайган («Елмаю»).-Елмайган иреннәр арасыннан ябык тешләр күренә.

Маша курайда уйнарга булган. Уйнаган-уйнаган да тагын елмайган.. («Елмаю» – «Курай»).-Иреннәр йомык һәм алга сузылган.

Маша иртәнге батка ашарга киткән. Кашыкны алган.. («Көрәк»).-Елмаерга авызны ачырга. Киң җәелгән телнең алгы өлешен аскы иреннәргә куябыз.

Кәсәне алып чәй эчә.(«Кәсә»).- Авыз ачылган киң җәелгән тел аске тешләргә таба күтәрелгән, ләкин тешләргә тими .Телнең ян-яклары өске ян-як тешләргә тия.

Ул тәмле кайнатма ала.(«Тәмле кайнатма»).-Киң җәелгән тел белән өске иреннәрне ялау.

Аның атынгычта атынасы бик килгән. («Атынгыч»).-Авыз ачык. Тел очы чиратлаштырып өскә аска кую

Соңаннан туп уйнап ала. («Туп уйнау»).-Иренннәр ябык, тел эчке яктан тугәрәк буенча башта бер якка, соңыннан икенче якка хәрәкәтләнә.

Логопед: «Машаның җиләк җыерга барасы килгән һәм ул урманга киткән…» (Слайд: Маша һәм урман).

Ш авазының дөрес әйтелешен ныгыту.

Логопед: – Бу вакытта урманда көчле җил чыккан. Җилле көндә агачлар ничек шаулый? (Ш-ш-ш).

-Ш авазын ачык һәм дөрес, озак  итеп әйтеп  юл беткәнче дәвам итергә. (Агач җил рәсеме).

Уен “Җил агачларны селкетә”

Логопед: Балалар безнең Маша җиләк җыярга килгән иде, ләкин  җиләкләр юк. Ни өчен?(Чөнки көз) Көз җиткәч урманда нәрсәләр күп була. (Гөмбәләр, көзге яфраклар.)

Машага алтын сары яфраклар бик ошады. Аңа матур яфракларны җыярга ярдәм итәбезме.

Бармак уены «Алтын сары яфраклар» Тулырак…

Максат: 1.Юл билгеләрен белүнең әһәмиятенә төшендерү,урамда балаларга очрый торган хәвеф-хәтәр турында белемнәрне ныгыту,светофор сигналлары,аларның әһәмияте турындагы  белемнәрне ныгыту,шулай ук юл билгеләренең нәрсә аңлатуын кабатлау, юл билгеләрен төрләре буенча танырга өйрәнүне дәвам итү;

2.Танып белү эшчәнлеген һәм сөйләмне үстерү. Транспорт төрләрен аера белергә, аларны чагыштырырга бирелгән сыйфаты буенча төркемнәргә аерырга өйрәнүне дәвам итү,

3.Уеннар аша балаларда  фикерләү сәләтләрен,игътибарлыкларын үстерү.

Тәрбияләү бурычлары:ярдәм күрсәтү күнекмәләрен тәрбияләү, күзәтүчәнлек тәрбияләү ,юл йөрү кагыйдәләрен ныгыту һәм аларны куллана белүне тәрбияләү; балаларда игътибарлылык тәрбияләү.

Җиһазлар:хат салынган конверт,юл чатында светофор,юл билгеләре,мольберт, магнитлы такта кискәләнгән юл билгеләре,экран,транспорт төрләре,музыкаль моментлар өчен аудиоязма.

Алдан эшләнгән эш:юл билгеләрен карау,шигырьләр өйрәнү,транспорт төрләрен карау. юлларда булган юл билгеләре, төрле ситуацияләр каралды

1.Эшчәнлек барышы:

Исәнләшү.Хәерле көн  сиңа,

Хәерле көн сезгә,

Хәерле көн безгә.

Кулларга без тотындык,

 Бер-беребезгә елмайдык.

 Җылы күчте кулларга

 Рәхәт булды дусларга.

Тәрбияче:Әйдәгез әле балалар бер –беребезгә үзебезнең елмаюларыбызны бүләк итеп күңелләрне күтәрик(.Ишек шакып  тәрбияче исеменә хат китерәләр).Килегез әле бирегә,безгә ниндидер хат китергәннәр,укып карыйк әле.(конвертны ачык укый). “Кадерле балалар:”Без юл  билгеләре илендә яшәүчеләр-бик авыр хәлдә калдык.Безне  һәм светофорны Кирлемән сихерләде,юл  билгеләрен бутап бетерде.Ә бу бик куркыныч.Юлларда һәлакәтләр,хәвеф-хәтәрләр булырга мөмкин.Зинһар безгә  ярдәм итегез !?”Балалар,күрәсезме,Юл билгеләре иленә  бәхетсезлек килгән.Нишлибез инде?

Балаларның җаваплары.

Тәрбияче:Әйдәгез булышабыз.(Слайдта җәяү  һәм транспортта  баручы кеше рәсемнәре карау.)Бу кеше ничек бара?

Балалар:Җәяү.

Тәрбияче:Башка кешеләр нәрсәдә бара?

Балалар:Транспортта.

Тәрбияче Без сезнең белән җәяү барыбызмы,әллә транспорттамы?

Балаларның җаваплары.

Тәрбияче :Әйе баллар дөрес әйтәсез,транспортта тизрәк барыла.Ә хәзер безгә  транспорт  сайларга кирәк булачак, сез нинди төр транспортлар беләсез?Сез нәрсәдә барыр идегез?(Балалар үзләренә охшаган транспорт төрләрен санап чыгалар)

Тәрбияче :Без сезнең белән сомалетта очарбыз,ул иң тиз йөрүче транспорт.Әйдәгез серле самолет коверларга утырыйк.Очкан вакытта бераз  юл кагыйдәләрен  искә төшерик.

-Транспортта баручы кем дип атала?

Балалар:пассажир.

-Җәяү баручы кем дип атала?

Балалар:Җәяүле.

-Җәяүле кайдан йөрергә тиеш?

Балалар:тротуардан.

-Җәяүле юлны нәрсә аша чыгарга тиеш?

Балалар?Зебра.

-Зебраның ничә һәм нинди төсләре бар?

Балалар:Ике,ак һәм кара төсләре.

-Кечкенә балалар өчен машинада нәрсә таләп ителә?

Балалар:балалар креслосы.

Тәрбияче:Булдырдыгыз балалар!Менә без сезнең белән  Юл билгеләре шәһәренә килеп тә җиттек.Юлны аркылы чыгырга кирәк.Башта юлның сул ягына ,аннан уң ягына карап зебра аша чыгабыз.Як-якларына караналар.

Тәрбияче:Нәрсә булган бу шәһәргә ,безне бер кешедә каршы алмый,бөтен юл билгеләре  буталып беткән.(Светофор янына килеп).Светофорга нәрсә булган,эшләми.Аны Кирлемән  сихерләгән .Аңа ярдәм итәр өчен сорауларга  җавап бирергә кирәк булыр.Әйтегез әле Светофор ни өчен кирәк?

Балаларның җаваплары.

Тәрбияче:Светофор җәяүле һәм транспорт хәрәкәтен көйли. Килегез әле өстәл янына ,монда биремнәр ята ,бәлки аларны дөрес эшләсәк светофорга ярдәм итә алырбыз..

1 бирем:Сезнең алда нокталы кеше рәсеме,шуны тоташтырып чыксагыз бу кешенең нәрсә эшләгәнен белерсез.Тоташтырып бетердегезме?Бу кеше нәрсә әшли?

Балалар:бара,атлый.

Тәрбияче:светофорның кайсы сигналына туры килә?

Балалар:Яшел.

Тәрбияче:дөрес балалар,яшел утта гына хәрәкәт итәргә ярый.

2 бирем:Бу рәсемдә кешенең яртысы төшерелгән ,икенче яртысын дөрес итеп ясасагыз,бу кешенеңдә нәрсә әшләгәнен белерсез.Ясап бетердегезме,нәрсә эшли бу кеше?

Балалар:басып тора.

Тәрбияче:Светофорның кайсы сигналына туры килә?

Балалар:кызыл.

Тәрбияче:Светофорның нинди төсе әйтелмичә калды?

Балалар:Сары

Тәрбияче:Сары сигнал нәрсәне аңлата

Балалар:Сабыр итәргә,кузгалып китәргә әзерләнергә куша.

Тәрбияче:Яле балалар светофор янына килегез әле,без аңа булышы алдык микән.(Светофорны бора.Светофорда кызыл,кара.зәңгәр төсләр куелган)Светофорның төсләре дөресме?

Балалар:Юк.Светофорда кызыл,сары яшел төсләр генә була.(төзәтеп куялар)

Тәрбияче :Светофорга булыштык,Аның турында шигырь сөйләсәгез Светофорның күңеле  күтәрелер.(Светофор турында шигырь) Тулырак…