fbpx
28.02.2022

8 Март иртәсе. Балалар бакчалары өчен.


8 Март
ТР Сарман муниципаль районы  “Гомуми үсеш төрендәге 4 нче “Сандугач” балалар бакчасы”  мәктәпкәчә белем бирү муниципаль бюджет учреждениесе  тәрбиячесе Гыйлметдинова Эльза Фоат кызы. Тема: 8 нче март иртәсе.  

Тәрбияче:-Хәерле көн безнең иң кадерле кунакларыбыз- хөрмәтле әниләр, әбиләр, кызлар! Сезне ихлас күңелдән ямьле яз бәйрәме 8нче март белән котлыйбыз! Яз сулышы гаиләгезгә муллык, күңелләрегезгә сабырлык, тәннәрегезгә саулык китерсен. Ходай сезне үз рәхим-шәфкатеннән ташламасын, теләкләрегезне тормышка ашырырга ярдәм итсен, өстәлләрегез мул, аш-суларыгыз тәмле, көннәрегез ямьле булсын!

Дөньяда иң матур сүз-ул Әни.

Дөньяда иң татлы сүз-ул Әни!

Дөньяда иң изге сүз-ул Әни!

Дөньяда иң затлы сүз-ул Әни!

    Барыгызны котлыйбыз.

-Әниләрне, әбиләрне,

тәрбияче апаларны,

үзебезнең кызларны!

Хөрмәтлибез, зурлыйбыз!

Бу бүләкләр сезнең өчен,

Без үзебез ясадык.

Балачакның истәлеге

Булыр диеп уйладык.

Кояшлы язны каршылап,

Әйдәгез, җырлыйк әле.

Безнең җырлаганны күреп

Әниләр сөенсен әле.

    Җыр  «Бәйрәм бүген!»

1.Хөрмәтле әниләр, әбиләр, кунаклар. Бүгенге 8нче март бәйрәм көнендә безнең “Сандугач” балалар бакчасының “Кояшкай” төркемендә “Яз-ТВ” телеканалы эшли башлады. Хәзер сезгә бәйрәмгә багышланган тапшырулар тәкьдим итәбез. Эфирда “Сарман: Сандугач иң яңа хәбәрләр”  Тәрәзәдән кояш карый, кочакта чәчәкләр, йөзләрдә елмаю. Бүген барлык җирдә  язның беренче бәйрәме 8 март халыкара хатын-кызлар көнен билгеләп үтәләр.

Безнең кадерлеләребезне бәйрәм белән тәбрик итәбез. Сезгә эшегездә, тормышыгызда уңышлар, сәламәтлек, бәхет, озын гомер телибез!

Төркемебез бик дус тату. Әти-әниләребез безгә һәрчак ярдәм итеп торалар, алар белән тыгыз элемтәдә. Хәзер бирегә Абдикаирова Р.,  Ашрафуллина Э., Айгөл Габдрахманова , Файзелхакова М., Тузеева Р., Шамилова Г., Юсупова А., Шакурова Рамина, Гараева Айлина, Султанова Эльза, Габдрахманова Язиля, Ризатдинов Нариманны чакырабыз. Әниләргә бакча тормышында актив катнашканнары өчен Рәхмәт хатлары тапшырабыз, ә балалар конкурста катнашканнары өчен диплом белән бүләкләнәләр.

Әлегә шундый яңалыклар иде. 8нче март бәйрәмегез күңелле үтсен. Исән-имин булыгыз.

Алга таба һава  торышына күзәтү. Синоптикларның  фаразларын гүзәл кызлар җиткерәләр.

Яз  килгәне   күренеп  тора,

Карлар  эреп  баралар

Сөңге  бозлар  тамчы  булып,

Гөрләвекләр  агалар.

Кошлар  килә  җылы  яктан,

Гөр-гөр,  чыр-чу  киләләр,

Язны  китерәбез,  диеп

Хәбәр-сәлам бирәләр.

  Яз   тәрәзәләргә  шакый,

Юмарт  кояш  җылыта.

Кар  чәчәге-умырзая

Татлы  йокыдан  тора.

Хатын-кызлар  бәйрәм көнне.

Һава  торышы  әйбәт.

Табигать  тә  безнең  яклы

Әниләргә   зур  рәхмәт!

  1. Программаны бәйрәм чыгарылышы “Сиңа миннән сәлам…”тапшыруы дәвам итә. Тапшыруыбызның беренче хаты “Сандугач” балалар бакчасының  “Кояшкай” төркеменә йөрүче балаларның әниләренә  юллана.  Төркемгә йөрүче балалар 8нче март уңае белән үзләренең сәламнәрен җиткерәләр.

   Әни, әни әнием,

Бүген бит синең бәйрәм.

Миңа рәхәт, күңелле

Әнием, синең белән!

Әниемне кочаклыйм да

Битеннән үбеп алам.

Әни, әни, әнием,

Мин сине бик яратам.

Иртә җырлыйм. Кич җырлыйм,

Көне буе мин җырлыйм.

Әниемне, әбиемне

Бәйрәм белән мин котлыйм!

   Әниләр, Әниләр!

Безнең якын кешеләр.

Сез кадерле, сез изгеләр,

Чөнки , безнең ӘНИЛӘР! Тулырак…

Нәүрүз бәйрәме. Рус төркемнәре өчен.


нәүрүз
Азнакай районы Актүбә 2 нче урта гомуми белем бирү мәктәбенең I категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы Гаскәрова Эльвира Мәхмүт кызы. Тема: Рус мәктәбенең рус төркемнәрендә белем алучы укучылар катнашлыгында үткәрелгән “Нәүрүз бәйрәме”

Максат:

  1. Балаларны язгы табигать һәм язгы бәйрәм йолаларының берсе булган “Нәүрүз” бәйрәме белән таныштыру.
  2. Халык авыз иҗаты, матур әдәбият үрнәкләре аша сөйләм телен үстерү.
  3. Бердәмлек, дуслык хисләре, халкыбызның йолаларына, туган табигатенә сак караш, хөрмәт тәрбияләү.

Бурычлар:

– балаларны проблемалы ситуациягә кую, яз, язгы бәйрәмнәр, кошлар тормышы турында белемнәрен ачыклау;

– балаларда комуникативлык сәләтен, иҗади активлыкны үстерү, коллектив эшендә катнашу теләген уяту;

– балаларның хәтер сәләтен һәм иҗади күзаллауларын үстерү, сөйләм культурасын тәрбияләү;

– үткәрелгән чаралар аша балаларда халкыбызның йола бәйрәмнәренә, табигатенә, аның кош-кортларына карата мәхәббәт тәрбияләү, татар телен өйрәнүгә кызыксыну уяту.

Бәйрәм барышы:

1нче укучы: Исәнмесез хөрмәтле кунаклар. Без бүген Язны – Нәүрүзбикәне каршыларга җыелдык.

2нче укучы: Сегодня у нас большой праздник – Навруз. Это праздник дружбы и весны. Навруз Байрам – один из самых древних праздников на Земле – он символизирует начало новой жизни. В переводе с фарси “навруз” означает “новый день”, а тюркское слово “байрам” – “праздник”. Навруз – сугубо народный праздник, связанный с пробуждением природы, наступлением тепла и началом сельскохозяйственных работ. В России как и во всем мире этот день празднуют 21 марта. Это день весеннего равноденствия.

“Хәерле иртә” җыры башкарыла (4А  сыйныфы укучылары )

1нче укучы: Дуслар, Нәүрүзбикәне чакырыр вакыт җитте.

Балалар: (барысы бергә). Нәүрүзбикә! Нәүрүзбикә!

(Кошлар тавышы ишетелә. Залга башына чәчәк – такыя, өстенә яшел күлмәк кигән, кулына кәрҗин тоткан Нәүрүзбикә керә)

Нәүрүзбикә: Исәнмесез, кадерле балалар! Здравствуйте дорогие ребята. Вот и я, Нәүрүзбикә.

Балалар: Исәнмесез  Нәүрүзбикә!

Нәүрүзбикә:

Теплыми шагами по земле прошла

Привела я солнышко, жаркое, лучистое.

И оно гуляет по небу чистому.

Рады мне ребята, рады или нет?

Я хочу услышать, дети, ваш ответ.

2нче укучы: Мы очень рады тебе Нәүрүзбикә. МЫ приготовили для тебя весёлую песню о дружбе

“Чын дустым” җыры (4 Б сыйныфы укучылары)

2нче укучы: Дружно мы Навруз встречаем,    Праздник наш мы продолжаем. Нәүрүзбикә, а что это у тебя в корзиночке?

Нәүрүзбикә. В моей волшебной корзиночке принесла я вам загадки .
табышмак әйтәм, җавабын тап. (Загадки про птиц)

1.Спереди у птички шильце,
Позади у птички вильце!
Сама птичка мала,
А за морем была. (ласточка – карлыгач)

  1. Җәй тукылдый бу чүкеч.

Кыш тукылдый бу чүкеч.

Ничек чыдый бу чүкеч? (дятел – тукран)
3.Чёрный, проворный,
Кричит: «Кряк»,
Червякам враг. (грач – кара карга)

4.Гөлдер-гөлдер гөлдер бу,

Кызыл тәпи – кемдер бу? (голубькүгәрчен)
5. На шесте – дворец,
Во дворце – певец. (скворец – сыерчык)

  1. Чырык-чырык чыркылдый,

Бер җиргә дә ул китми,

Безнең белән дус яши,

Әйтегез. Ул ни?  (воробей – чыпчык)

1нче укучы: Спасибо за загадки Нәүрүзбикә. А мы знаем весёлую игру про птиц. Ты тоже с нами поиграй.

1.“ Очты-очты ” уены. (Уен тәмамланганнан сон,  кулына зур алма тоткан Шурәле килеп керә.)

Шүрәле:  Туктагыз әле, нишләп  мине Нәүрүз бәйрәменә  чакырмадыгыз .

2 нче укучы: Нәрсә бар, Шүрәле, нишләп болай ямьсез тавыш белән кычкырасың?

Шүрәле:    Мин бер үзем урманда калганмын, барлык урман  җәнлекләре Нәүрүз бәйрәменә киткәннәр. Нәүрүз минем турында бөтенләй оныткан .

(Упкәләп, әйләнеп баса).

Нәүрүзбикә :    (Шүрәлене сыйпап) Ярый, Шүрәле, гафу ит мине.  Әйдә

әле үпкәләп торма, син бит бик матур итеп җырлый  беләсең, безгә җырлап күрсәт әле. Тулырак…

8нче Март – Әниләр бәйрәме. Әдәби -музыкаль кичә.


8нче март
   Татарстан   Республикасы   Азнакай   муниципаль  районы  Актүбә  ш.т.п.  3 нче гомуми  урта  белем  бирү мәктәбе  башлангыч  сыйныфлар  укытучысы  Таҗетдинова   Лилия  Миннулла   кызы. Тема:  «8нче март – Әниләр бәйрәме ». Әдәби-музыкаль кичә.

Җиһазлар: плакатлар, әниләргә багышлап язылган укучыларның хикәяләре, 8нче мартка ясаган рәсемнәре, проектор, экран,презентация.

Зал бәйрәмчә бизәлгән.Талгын гына музыка уйный.   

 1 нче укучы:

Мәктәбебез  гөрләп тора,

Шаулап тора күрегез.

Без бит бәйрәмгә җыелдык,

Әллә шуны белмисез?

   2 нче укучы:

Газиз әниләрне котлап,

Җырларбыз да,биербез.

“Бәйрәм белән сине ,әни!

Бәхетле бул!”-диярбез.

   3 нче укучы:

Бүген әниләр бәйрәме! Тик бүген, 8нче Март, әниләр генә бәйрәме түгел – бүген әбиләр, апалар һәм сеңелләр бәйрәме дә.

  4 нче укучы:

Безнең газиз әниләр!

Чал чәчле  дәү әниләр!

Апалар һәм җиңгәйләр!

Бишектәге сеңелләр!

 5 нче укучы:

Шатланыгыз-көлегез,

Безнең белән җырлагыз.

Бәйрәм белән котлый бүген

Сезне ул һәм кызларыгыз.

        Укытучы:

   Хөрмәтле әниләр, апалар, әбиләр! Без бүген бәйрәм кичәсенә җыедык. Сезне язның беренче бәйрәме белән тәбрик итәргә рөхсәт итегез! Сезгә гаилә бәхете, сәламәтлек, эшегездә уңышлар телибез. Сезгә балалар матур җырлар, шигырьләр бүләк итәрләр.

   6 нчы укучы:

Күмәкләшеп без дә, дуслар,

Җырлап алыйк, әйдәле.

Котлы булсын, гөрләп торсын

Әниләрнең бәйрәме.

 Җыр: “Яз килә”

   7 нче укучы:

Туган ил, Ана, Икмәк –

Бөекләрнең, бөеге.

Әнә шуларга сыенып,

Без яшибез сөенеп.

      8 нче укучы:

   Бу бәйрәмдәге җылылык

   Гасырларга җитәрлек.

   Сезнең назлы кулларыгыз

   Әкиятне чын итәрлек.

       9 нчы укучы:

    Бүген бездә әниләр бәйрәме,

    Шатлык җыры илем күгендә

    Әниләр бәйрәме белән котлап,

    Кошлар җырлый илем күгендә.

      10 нчы укучы:

    Иң гүзәл кеше –

    Әнием минем.

    Иң уңган кеше –

                     Әнием минем.

                     Иң матур кеше –

                     Әнием минем.

      11 нче  укучы:

                   Җылы иркә наз –

                    Әнидә генә.

                    Татлы, назлы сүз –

                    Әнидә, беләм!

                       12 нче укучы:

                   Яратам аны,

                    Һәрчак булышам,

                    Картайтмас өчен

                    Мин бик тырышам.

Җыр :”Һәрвакыт булсын кояш!”

  1 нче укучы:

Кояш  көлеп  уянды  да

Нурларын  сипте   мулдан.

Әбиләр  килде  мәктәпкә

Язгы  кояшлы  юлдан.

   2 нче укучы:

Бүген  гади  көн  түгел  бит,

Моны  беләбез  без.

Елмаеп  сәламләшәбез  без

Дәү  әни,  әби  белән.

   3 нче укучы:

Әбием,  әбекәем,  дип,

Дәшәмен  сиңа  кат-кат.

Бүген  синең  дә  бәйрәмең

Шуңа  безнең  күңел  шат.

   4 нче укучы: Тулырак…

Игелекнең чиге юк. Проект эше.


игелек
Татарстан Республикасы Азнакай муниципаль районы муниципаль белем бирү учреждениесе “Актүбә 2 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе”нең татар теле укытучылары Закирова Эльмира Сөлләмовна, Хаҗиева Рәмзия Дамировна. “Игелекнең чиге юк” (проект эше) 

Кереш

   Без Азнакай районы Актүбә бистәсендә яшибез. Туган ягыбызны, туган бистәбезне бик яратабыз. Безне туган якка кагылышлы барлык нәрсәләр дә  кызыксындыра. Ноябрь аенда без яңа проект өстендә эшли башладык. Бу проектны эшли башлауга мотив Аяз Гыйләҗевнең  “ Җомга көн кич белән” әсәрен укыганнан соң туды. Әсәрнең төп герое Бибинур язмышы безне тетрәндерде, ә кылган игелекләре сокландырды. Безнең алда янәдән сораулар туды. Ә хәзерге вакытта Актүбәдә ятим балаларны алып үстерүче гаиләләр бармы? Бу гаиләләрдә балалар бәхетле яшиләрме икән?  Без  күп балалар алып үстергән  Шәйдуллиннар гаиләсе  тормышы белән кызыксындык һәм проект эшенә алындык. Проектның проблемасы – Актүбәдә ятим һәм караучысыз калган балаларны гаиләгә алып тәрбияләүчеләрнең тәҗрибәсен ачыклау.  Проектыбызның исеме “Игелекнең чиге юк” дип атала.

       Без сайлаган “Игелекнең чиге юк” дигән тема бик актуаль дип саныйбыз.  Игелеклекнең чиге юк. Ятим балаларга гаилә бәхете бирүне, терәк булуны, аларны яратуны бернинди бизмәндә дә үлчәп булмый.

       Үзебезнең алдыбызга  түбәндәге максатны куйдык:

  1. Тәрбиягә бала алучы үрнәк гаилә тормышы белән танышу.
  2. Гаилә – иң ышанычлы сыеныр урыныбыз икәненә этәргеч ясау.

       Төп максатка ирешү өчен  түбәндәге бурычлар куелды:

  1. Әлфия Николай кызының гаиләсе турында туплаган материалларны билгеле бер тәртипкә китереп, эзлекле рәвештә аның тормыш  тәҗрибәсен яктырту.
  2. Гаиләләрдә татулык, миһербанлылык, олыны – олы, кечене – кече итә белү, игътибарлылык, шәфкатьлелек сыйфатларын тәрбияләү.
  3. Гаиләдә ятим балаларны тәрбияләү тәҗрибәсен мәгълүмат чараларында яктырту, презентация эшләү.

         Эзләнү объекты: ятим балаларга гаилә җылысы биргән Шәйдуллиннар гаиләсе.

         Эзләнү предметы: Шәйдуллинар гаиләсенең игелеклеге.

        Гипотеза: Шәйдуллиннар гаиләсендә үскән ятим балаларга да игелек орлыклары салыныр дип уйлыйбыз.

       Тикшеренү методлары:
– эзләнү;
– анализ ясау;
– гомумиләштерү.

Көтелгән нәтиҗә: игелекнең чиге юк

Төп өлеш. Игелекнең чиге юк

  1. А. Гыйләҗевның “Җомга көн кич белән” әсәрендә Бибинурның игелеклелеге

       Әхлак тәрбиясе – бүгенге тормышта иң мөһим мәсьәләләрнең берсе. Ул кешеләрнең бер-берсенә мөнәсәбәтендә, ата-анасына, туганнарына, күршеләренә, хезмәттәшләренә һәм башкаларга  булган мөнәсәбәтендә  чагыла һәм безгә борын-борыннан, әби-бабаларыбыздан мирас булып калган. Әхлак мәсьәләсен күтәргән әсәрләр әдәбиятта очрап тора. Шундый әсәрләрнең берсе – Аяз Гыйләҗевнең  “ Җомга көн кич белән” әсәре.  Әсәрдә Бибинурның  язмышы бирелгән. Ул ятим калган балаларны үз балалары кебек тәрбияли. Бибинур һәрвакыт яхшылык кына эшли.

       Әсәрнең төп темасы –  игелек, шәфкатьлелек. Бибинур өчен бәхет ул – игелек , яхшылык кылу. Бибинур ул – шәфкать анасы – башкача яшәүне күз алдына да китерми. Ярдәм итүне ул кемгәдер яхшылык эшләү дип тә уйламый. Шәфкатьлелек – Бибинур әбинең гадәти яшәү рәвеше. Шуңа күрә танышына да, таныш булмаган кешеләргә дә, дошманнарына да ярдәм итәргә генә тора. Шул  максатында  яшьлеген дә, мәхәббәтен дә, гомерен дә кызганмый. Бибинур кебек кешеләр тормышыбызны матурлыйлар, мәхәббәтнең  олылыгын  раслыйлар; шәфкатьлелек, игелек үрнәге булып торалар.

  1. Язмыш сынаулары

       Язучы Ф. Бәйрәмова сүзләре белән әйтсәк: “ Бу дөньяда адашмыйча – саташмыйча, ялгыш юлларга кереп китмичә, кадерсезлекләргә төшмичә, санап кына бирелгән шушы гомерне ничек мәгънәле, файдалы, бәхетле итеп уздырырга?”  Бу  сүзләр Актүбәдә  гомер итүче Әлфия  апа Шәйдуллинага  туры киләдер дип уйлыйбыз. Язмыш бик иртә сыный башлый  аны. Әлфия  апа тумышы белән Азнакай  районы Чалпы авылыннан. 1958 нче елның 10 нчы ноябрендә дөньяга килә. Дүртенче  баласын тапканда әнисе үлә. Кечкенә Әлфиягә ул вакытта 3 яшь була. Аларны Омск шәһәрендәге балалар йортына урнаштыралар. Сигез ел аңа кимсетүләргә, кыйналуларга түзеп яшәргә туры килә. Әлфия апага унбер яшь тулгач, аны  Чалпы авылындагы әбисе янына кайтаралар. “ Бик ярлы яшәдек. Авыр булды тормышыбыз. Мунчага чакыручы да юк иде ”, – дип искә ала ул чорларны. Шулай ул әбисе тәрбиясендә үсә. Ул  вакытларны Әлфия апа сагынып искә төшерә. Соңыннан ул әбисен 102 яшькә кадәр тәрбияли, 10 ел әбисе урын өстендә  була . “ Ятим еласа, җир-күк елар ”, ди халык. Елаган чаклары күп булгандыр. Ул хәзер генә   “Тормышым көчле!”-дип әйтергә ярата.

       Ә ул чакларны  искә төшерсәң… 18 яшь  тулуга  кияүгә чыга. Китап -ханәчеләр әзерли торган техникумны, аннан Алабуга педагогия институтын тәмамлый. Укуын тәмамлагач, Әлфия апаны Чубар-Абдул авылына эшкә җибәрәләр. Беренче баласы тугач та үлә. Ата-ана өчен бала – иң кадерле җан иясе. Әлфия апа тормыш авырлыкларына бирешмичә яшәр өчен тырыша. Икенче баласын, Фәридә исемле кызын,  сыер сауганда дөньяга китерә. Төпчек улы Азнакайда яшәгәндә туа. Ул вакытта гаилә Зифа  исемле киң күңелле, мәрхәмәтле апада яши. Эштән курыкмый  Әлфия апа, 25 сутый бәрәңгене дә  утый, эшенә дә йөгерә. Ана сабыйларына бар назын  бирә, балаларын аякка бастыруга  бар көчен куя. Кызы Фәридә бүгенге көндә гаиләсе белән бистәбездә яши. Тормыш иптәше белән кызлары Гүзәл, уллары Артурны үстерәләр. Улы Илнур хәзерге вакытта Себердә эшли. Әлфия апа күп еллар Актүбә коррекцион мәктәбендә балаларга татар теле укыта. Хезмәтендәге унышлары өчен хөкүмәт бүләкләренә лаек.

  1. Гаилә-тормышыбызның нигезе, дәүләтнең көзгесе

       Гаилә – ул иң олы таянычыбыз, иң ышанычлы сыеныр урыныбыз. Көнозын дөнья куып арган адәм баласы гаилә ышыгында аз гына булса да ял итә, рухи көч җыя, күңел җәрәхәтләрен дәвалый. Тату гаилә – бәхетле гаилә, –  ди халкыбыз. Нәрсә соң ул гаилә? Бер социолог аны “ җанга шифалы ял” дигән, ә икенчесе “психологик сыену урыны” дип атаган. Әйе, кешенең иң зур бәхете – аның гаиләсе. Гаилә – тормышыбызның нигезе, дәүләтнең киләчәге. Матур гаилә корып, бер – береңне хөрмәтләп, бер – береңә ярдәмләшеп яшәү – һәрберебезнең изге бурычы. Һәр җәмгыятьнең нигезен гаилә тәшкил итә. Гаиләләр тату һәм нык булса, җәмгыятебез дә нык булыр.

        Атаклы мәгърифәтче, галим Риза Фәхреддин  үзенең хезмәтләрендә: “Һәр җәмгыятьнең яисә милләтнең иң кечкенә кисәге – гаиләдер. Гаиләнең нигезе ата – ана белән төзелә”, – ди һәм шунда ук ата-ананың балаларга булган вазифаларын да санап китә. Бу– баланы сәламәт итеп үстерү, яхшы тәрбия бирү, дине вә милләте өчен файдалы итү. Ә балалар үз чиратында ата-ананың яхшылыкларын, үзен тәрбияләүгә куйган хезмәтләрен камил кылып кайтарырга, көченнән килгәнчә аларга чын күңелдән хезмәт итәргә һәм хөрмәт күрсәтергә тиеш.

        Алтын Урда чоры шагыйре Котбның сүзләренә игътибар итсәк, аларның дөреслегенә инанасың. “Кеше – галәмнең олы заты, ул үзен түбәнлеккә төшерергә тиеш түгел: дөньяга килгән икән, гыйлем-һөнәр тупларга, холкын тәрбияләргә, игелекле балалар үстерергә, сөяргә һәм сөелергә бурычлы. Бары шул вакытта гына кеше, гәрчә бу дөньядан китеп туфрак булса да, буыннар хәтеренә игелекле исем белән кереп кала”, –- дигән ул.

        Иминлекнең, кадер-хөрмәтнең ачкычы кем кулында? Бозыклыкның , явызлыкның, гаделсезлекнең сәбәпләре нәрсәдә? Дөрес, тәртипле итеп яшәр өчен кемнәрдән, нәрсәдән өйрәнергә соң? Безнең бүген шушы сорауларга җавап табасыбыз  килә.

        Бүгенге намуссызлык, гаделсезлек, әхлаксызлык колач җәйгән тормышта әле ак кәгазь кебек керсез, пакъ, бар нәрсәгә дә ышанучан бала күңеленә ата- бабаларыбыздан килгән әдәп, әхлак кагыйдәләре белән бергә, мәгърифәтче, галим Риза Фәхреддин нәсыйхәтләрен дә салырга кирәк. “Балачакта алынган тәрбияне соңыннан бөтен дөнья халкы да үзгәртә алмас”, – дигән фикерен тормышка ашыруда бар көчне кызганмый шөгыльләнсәк, җир йөзендә ялганлау, икейөзлелек, куркаклык, ялагайлык, хыянәт, үтереш, ятим калган балалар кебек күренешләр  булыр идеме?

       Кызганычка каршы, хәзерге  тыныч вакытта да, ятим балалар саны кимеми. Тәрбиягә ятим бала алучы гаиләләр шактый. Дөрес, хәзер инде моның белән берәүне дә шаккаттырып булмый. Соңгы өч елда республикада дүрт балалар йорты ябылган. Яшерен–батырын түгел, бу­лачак ата–аналарның күбесе сау-сәламәт бала алырга тели. Элегрәк кеше баласын үзенә алучыларны эт итеп сүгүчеләр дә, “акчага гына кызыгып алган икән” дип сөйләүчеләр дә булды .

  1. Тәрбиягә алган баларның тормыш юллары

Тулырак…

Клара Булатованың тууына 85 ел тулуга багышланган әдәби кичә


клара
Татарстан Республикасы Азнакай муниципаль районы  муниципаль бюджет гомуми белем бирү учреждениесе  “Урманай авылы гомуми урта белем бирү мәктәбе”  укытучысы Сәмигуллина Гөлсем Малик кызы.Тема: Марс  уңган егет ул.
 

Клара Булатованың тууына 85 ел тулуга багышланган башлангыч сыйныф укучылары өчен әдәби- музыкаль кичә.

Катнашалар:

Алып баручы

Кыз

Малай

Марс

Әни кеше

Башлангыч сыйныф укучылары

Кичәнең максаты: Төбәгебездә яшәп иҗат итүче шагыйрәбез К.Булатованың иҗаты белән таныштыру,кызыксыну уяту.Сәнгатьле уку күнекмәләре булдыру, шигырьләрне аңларга һәм яратырга өйрәтү.

Җиһазлау: К.Булатова китапларыннан күргәзмә, презентация ,“ К.Булатова тормышта һәм иҗатта “ дип исемләнгән фоторәсемнәр стенды,”Шушы яктан,шушы туфрактан без”җыры язмасы.

Кичәнең барышы.

Йөгереп алга кечкенә генә бер малай чыга.

Малай.Мин зур инде ,дусларым,

Санарга да өйрәндем.

Бармакларны  турайтам ,аннан бөгәм

Унга кадәр сан беләм.

Алып баручы.Яле ,яле ,санале,

Ялгышмассынмы әле?!(Көлә)

Малай.“Әти белән әни,

Бабай белән әби,

Абый,үзем һәм апа,

Авылга кайткан чакта

Бәрән белән песи,

Алып баручы.Алай да җитешми,

Малай.Этемне дә син куш,

Унынчысы-Черныш,

Черныш-Черно-Ушкаем,

Кара колак дускаем”.

Алып баручы.Туктале,үскәнем,син миңа кемнедер хәтерләтәсең ич?(Уйлана)

Син бит,син бит….

Әйе шул,шикәр алырга ,диеп

Кибеткә киткән малай.

Онытып ник килгәнен

Бер басасын биш атлап

Аю кайттын кочаклап.(Көлә)

Малай.Әллә апа син мине беләсең? Сезгә дә ишетелдеме инде ул маҗарам минем?

Алып баручы.Ничек танымаска инде сине, Марс? Балалар да таныды.Шулай бит,балалар?

Кыз.Әйе,Марс,син бит безнең бик яраткан героебыз.

Малай.Сине безгә Клара апабыз Булатова бүләк итте.

Марс.Бик дөрес,Клара апабызның иҗатын,димәк сез дә яратасыз? Беләсегез килсә бу ел 18 мартта Клара Гариф кызы Булатовага 85 яшь тула.

Малай.Ансын да беләбез.Ничек яратмый ди, Марс, яратабыз.

Алып баручы.Кадерле балалар,без бүген Клара апабыз Булатованың иҗаты буенча сәяхәт итәргә булдык.Марс,бәлки син дә безгә кушылырсын?.

Марс.Бик кызык булырга ошап тора.Мин риза.Киттек. Тулырак…

“Тукай бәйрәме” (сценарий)


Тукай
Татарстан Республикасы Казан шәhәре 96 нчы гимназиянең туган тел укытучысы Самойлова Ләйлә Ахмадулла кызы. Тема «Тукай бәйрәме» (сценарий)

1 А.Б. Хәерле көн ! Укучылар, тыңлагыз әле! Нинди көй яңгырый? Нинди көй соң әле бу? Кемнең сүзләренә язылган соң бу җыр?

 – “Туган тел” җыры Г.Тукай сүзләренә.

2 А.Б. Әйе укучылар, зәңгәр күк йөзендә кояш балкыган чакта шаулап-гөрләп апрель ае килгәндә, безнең яраткан шагыйребез Г.Тукай туган.  Рус халкының Пушкин вә Лермонтовы кебек үк безнең Тукаебыз да үзенең кабатланмас иҗаты белән бөек һәм данлы.

1 А.Б. Тукай иҗаты – күпкырлы , халыкчан тамырлы , легендар рухлы , тирән моңлы һәм тылсымлы бер шигъри дөнья ул.

2 А.Б. Тукай һәм туган тел! Татар халкы тарихында бу төшенчәләр бер- берсеннән  аерылгысыз һәм  үзара мәгънәдәш яңгырый.  Тукай дигәндә , иң беренче безнең күз алдыбызга туган телебез һәм андагы нечкә төсмерләр килеп баса. Тукай – халык сөйләменә нигезләнгән милли әдәби телне үстереп җибәрүче иң күренекле шәхесләрнең берсе.

1  А.Б. Тукай нибары 7 ел гына иҗат итә һәм шул кыска мизгелдә татар әдәбиятының тиңсез , үз заманының киң карашлы фикер иясенә әверелә.

Г.Тукайның тормышы һәм иҗатына багышланган фильмнан өзек тәкъдим итәбез( фильмнан өзек күрсәтелә ) ………………………………………………………………………………………..

1 А.Б. Тарих бик күп исемнәрне белә.

Бөек исемнәргә дөнья бай,

Сәнгать дөньясында маяк булып,

Мәңге яши, яшьни яшь Тукай!

2 А.Б. Шигырь. «Күбәләк һәм Бала». 2 нче сыйныф укучылары ………………………………                                                      башкаруында.

1 А.Б. Г.Тукай үзенең шигырьләрендә безне һөнәрле булырга, хайваннар, кошларны, Туган илне яратырга, белем алырга өнди.

2 А.Б. Сезнең игътибарыгызга 2 нче сыйныф укучылары …………………………………………………………………………………………………………………….“Кызыклы  шәкерт” шигырен сәхнәләштерделәр.

1 А.Б. Яраткан шагыйребез балаларны кечкенәдән вакытның кадерен белергә өйрәтә.

2 А.Б. Һәр нәрсәнең үз вакыты бар. Иң элек эшне эшлә, соңыннан рәхәтләнеп уйнарсың, ди Г.Тукай. Туган телебезне, татар телен яратырга өнди.

1 А.Б. “Туган тел”. 6 Б сыйныфы  укучысы .Себегатова Вероника

1 А.Б.Тукай халык җырларын җыйган. Ул иҗат иткән шигырьләргә композиторлар көйләр язганнар.

2 А.Б. Ә хәзер “Туган авыл” җырын тыңлагыз.

1 А.Б. Тукай табигатьне бик яраткан. Һәр ел фасылының үз яме, матурлыгын күрә белгән.

 2 А.Б. “Җир йокысы” шигырен ……                               сыйныф укучысы……………………………………………………………башкара.

 1 А.Б. Шагыйребез балаларга язган шигырьләрендә кечкенә дусларга игътибарлы булырга, аларны яратырга өнди.

2 А.Б. … укучысы ……………………. башкаруында “Кошларга” шигырен тыңлагыз.

1А.Б. Тукай шигырьләр генә түгел, бик күп табышмаклар да язып калдырган. Әйдәгез әле, табышмакларның җавабын табыйк.

2А.Б. Ашлык үсте, башаклар пеште,

Кояш пешерә, тиргә төшерә.

Халык ашыга, китә басуга,

Урагын ура, бу кайчан була? (җәй)

1.А.Б. Кырлар буш кала, яңгырлар ява,

Җирләр дымлана – бу кайчак була? (көз)

2.А.Б. Боз һәм кар эреде, сулар йөгерде,

Елап елгалар, яшьләр түгелде,

Көннәр озая, төннәр кыскара,

Бу кайсы вакыт? Я, әйтеп кара? (яз)

1А.Б. Һәр җир карланган, сулар бозланган,

Уйный җил-буран. Бу кайчак, туган ? (кыш)

  1. А.Б. Табышмакларны да бик тиз чиштегез. Ә хәзер сезнең игътибарыгызга тагын Г.Тукай шигырен тәкъдим итәбез. «Карлыгач» 6 нчы Г сыйныф укучысы Трофимов Данил башкаруында.

Низамова Әминә “Ана догасы” 6в сыйныф укучысы

1.А.Б. Тукай балаларга әти-әнине, әби-бабайны һәм башка кешеләрне хөрмәт итәргә өйрәтә, шулай ук һәрбер кош, хайван да кешегә файда китерәләр икәнлеген искәртә.

2А.Б. Хәзер сәхнәгә чыга 2 нче Г сыйныф укучысы  Карипов   Әмир. Аның башкаруында “Гали белән кәҗә ” шигырен тыңлагыз.

1А.Б. Сөекле шагыйребез шигырьләрен бабаларыбыз ятлаган, әти-әниләребез укып үскән, хәзер аларны без өйрәнәбез.

2 А.Б. Аның әсәрләре җанны җылыта, күңелне яктырта, туган телгә ярату хисен тәрбияли.

1А.Б. Шигырь. “Эш”. 3нче Б сыйныф укучысы Степанов Константин башкаруында.

2,  А  Б    Шафранова Камилла 3 г  сыйныф укучысы “Кызыклы шәкерт”

1.А.Б.  Гарифзянова Даша  6 Б сыйныф  “Ялкау маэмай”

2.А.Б.    6 Бсыйныфы укучысы Садыков Эмиль   башкаруында “Шаян песи    шигыре

2.А.Б.   6 Б  сыйныфы укучысы Хәдиуллин Данияр “ Ак бабай ”

1.А.Б. Тукай балалар әдәбиятына нигез салучы икәнен бүгенге бәйрәмдә без тагын бер кат ишеттек. Әмма ул татар халкының тормышын төрле яктан сүрәтләгән.

2.А.Б. Сезнең игътибарыгызга Тукай шигырьләрен Казан сәхнә осталары башкаруында тыңлатасыбыз килә. Тукай шигырьләрен диск аша тыңлау (2-3 өзек).

А.Б. Бөек шагыйребез Г.Тукайга багышлап үзебезнең гимназия укучылары да шигырьләр иҗат итәләр. Үзләренең язган шигырьләре белән шәһәр күләмендә һәм Республика күләмендә үткәрелгән конкурсларда катнашып призлы урыннар алдылар. Ә хәзер әйдәгез бертуган апалы-сеңелле Хаерова Айсылу һәм Хаерова Энҗе башкаруында үзләре иҗат иткән шигырьләрен тыңлап үтик.

1А.Б. Өебезне нурландырып торган

Бу рәсемгә һаман баш иям.

Син бит халкыбызның горурлыгы

Бөек шагыйребез син! – диям.

2А.Б. “Туган телне” яттан сөйләп,

Үсеп җиткәнбез шулай.

Барлык татар балалары

Ярата сине, Тукай!

1.А.Б. Бүгенге бәйрәмебезне “Туган тел”  җырын бергәләшеп җырлап тәмамлыйк.