Мөгаллим язмалары

Казан шәһәре Вахитов районы муниципаль бюджет белем учреждениесе  “ 96 нчы гимназия”нең югары квалификацион категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы Закирова Альмира Хәнәфи кызы. Тема: Йорт һәм кыргый хайваннар.( 2 нче сыйныфта татар теленнән уздырылган ачык дәрес).

Дәреснең тибы: Лексик – грамматик белем күнекмәләрен камилләштерү һәм   комплекслы куллану.

Максат:

Дидактик : йорт һәм кыргый хайваннар турында гомуми төшенчә; хайваннарның охшаш һәм аермалы якларын карау; сөйләм калыбын аңлау һәм үзләштерү; укучыларның сүзлек составын баету.

1. Үстерелешле: укучыларның сөйләм телен һәм фикерләү сәләтен үстерү; хайван атамаларын сөйләмдә һәм язуда дөрес куллана белү күнекмәләрен булдыру.
2. Тәрбияви: укучыларда хайваннарга карата миһербанлык һәм шәфкатьлелек хисләре тәрбияләү.

Планлаштырылган нәтиҗәләр: Татарча сөйләшә алу, сыйныфташларга һәм укытучыга карата игътибарлы булу, дәрестә кызыксынучан булу.

Универсаль уку  гамәлләре формалаштыру:

Регулятив УУГ:  эшчәнлекне  планлаштыра, үз алдыңа максат куя белү, эшләгән эшнең  сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү.

Коммуникатив УУГ: парларда эшләгәндә үз фикереңне җиткерә белү, үзара килешү, мәгълүматларны таба, куллана алу, әңгәмәдә катнашу.

Танып-белү УУГ: дәреслектә ориентлаша белү, дәреслек, такта  һәм карточкалардагы мәгълүматлар белән эшли белү.

Шәхескә кагылышлы УУГ: күршеңә ярдәм итүдә танып-белү инициативасы күрсәтү, үз мөмкинлекләреңне бәяләү, үз эшчәнлегеңнең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтыяҗ формалаштыру.

Предмет нәтиҗәсе: Татарча сорау бирә һәм  әңгәмә алып бара алу.

Материал: рус урта гомуми белем бирү мәктәбенең 2 нче сыйныфында укучы рус балалары өчен  Сәлам уку – укыту әсбабы.

Җиһазлау: уен өчен карточкалар, рәсемнәр, уенчыклар, интерактив такта, ноутбук, флеш-карталар, тавыш көчәйткеч.

Эшчәнлек төрләре: аңлатмалы сөйләм, чагыштыру, әңгәмә үткәрү, дәреслек белән эш, уеннар уйнау, җыр җырлау, акыл штурмы, парларда эш, күрсәтмә әсбаплардан һәм техник чаралардан файдалану.

Дәрестә танып белү эшчәнлеген оештыруның

1. формасы – ФДББС;
2. методы – эзләнү;
3. контроль, бәя, пробелны бетерү – үзконтроль, үзбәя.

Дәрес барышы

1. Мотивлаштыру-ориентлаштыру. (1минут)

Укучыларда уңай психологик халәт тудыру.

-Исәнмесез, хәерле көн, укучылар! Барыгызга да яхшы кәеф телим.

– Исәнмесез. (укучылар җавабы)

– Әйдәгез, хәзер сәлам җырын җырлап алабыз. Тулырак…

Бөгелмә муниципаль районы муниципаль бюджет белем бирү учреждениесе Бөгелмә төп гомуми белем бирү мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы Галимова Рәзилә Ринат кызы. Тема:  “Ел вакытлары”  темасын кабатлау дәресе.( 1 нче сыйныфларның рус төркемендә  уздырылган дәрес)

Максат:

-Укучыларның ел вакытлары турында белемнәрен гомумиләштерү, системалаштыру.

-Тема буенча өйрәнелгән лексик берәмлекләрне  куллана белүне камиләштерү.

-Укучыларның   уйлау сәләтләрен, танып белү активлыгын үстерү.

-Диалогик һәм монологик сөйләм телләрен үстерү.

-Укучыларда туган  як табигатен саклау һәм ярату хисе тәрбияләү.

Планлаштырылган нәтиҗәләр:

Предмет – өйрәнгән сүзләрне грамоталы итеп язу күнекмәләрен тикшерү;

Метапредмет – балаларның алган белемнәрен күзәтү, ныгыту, бәяләү күнекмәләрен формалаштыру;

Метапредмет нәтиҗәләр:

Регулятив универсаль уку гамәлләре: укытучы ярдәме белән бурычларны  билгели белү,укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү.

Танып белү  универсаль уку гамәлләре: фикерләрне  логик чылбырга салу, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү.

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре: әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый белү,аралашу күнекмәләрен формалаштыру.

Шәхси – татар телен өйрәнүгә уңай караш тәрбияләү.

Дәрес тибы: ЛГКК

Җиһазлау: Р.З. Хәйдәрова “Күңелле  татар теле”;  методик ярдәмлек,  дәрескә әзерләнгән презентацион материаллар, аудиоязма.

Дәрес барышы:  

Мин, Зарипова Миләүшә Васил кызы, аерым фәннәрне тирәнтен үзләштерүле 2 санлы Актаныш урта гомуми белем бирү мәктәбендә озынайтылган көн тәрбиячесе булып эшлим. Дәрестән тыш вакытларда укучылар белән төрле конкурс, мероприятиеләрдә катнашабыз. Күптән түгел бөек шагыйребез Муса Җәлил истәлегенә фәнни – гамәли конференция үткәрелде. Без анда “Җәлил рухы яши күңелдә” проекты белән катнашып, яхшы уңышка ирештек.

Җәлил рухы һәрчак күңелдә 

Кереш

     Без кечкенәдән үк шигырьләр, әкиятләр тыңлыйбыз. Хәреф танып укырга өйрәнүгә кулга китап алабыз. Укыганнарыбыз табигать дөньясы, тормыш, кешеләр, без белмәгән кызыклы хәлләр, вакыйгалар турында. Алар безне куандыра, шатландыра, тормышны яратырга өйрәтә, яки, киресенчә, безне борчый, уйланырга мәҗбүр итә.

     Язучы, шагыйрь дигән бөек исемне һәрбер кеше дә йөртә алмый. Минемчә, аның өчен табигать биргән зур илаһи көч, сабырлык, зирәклек һәм акыл тирәнлеге кирәк. Аларның иҗатын җаның-тәнең белән тоеп, аңлап укысаң, әсәреп китәсең. Гомумән, язучыларның әсәрләре кешене дулкынландыра да, шатландыра, куандыра да һәм зур киңлекләргә очыра. Язучы булган кеше хисчән, мәрхәмәтле, искиткеч матур күңелле һәм уйчан буладыр.

     Язучыларның төп бурычлары − яхшылыкны исбат итеп, яманлыкны инкарь итеп, дөньяның матурлыгын җырлау.

     Дөнья поэзиясе күгендә якты йолдызлардай балкыган шагыйрьләр аз түгел. Алар арасында татар шагыйре Муса Җәлил исеме дә бар.

     Фәнни эшемнең темасын: ” Җәлил рухы һәрчак күңелдә ”  дип атадым. Эш барышында мин үземә шундый максатлар куйдым: Муса Җәлилнең тормыш юлы,  иҗаты белән танышу, аның турындагы язмаларны эзләү; татар халкының патриот шагыйре Муса Җәлилнең әсәрләрен укучыларыма пропагандалау, шигырьләренең балаларга тәрбия бирүдәге ролен күрсәтү; Туган илгә мәхәббәт тәрбияләү; авыр чакларда бөгелеп төшмәскә, авырлыкларга бирешмәскә өндәү, ихтыяр көчен тәрбияләү өстендә эшне дәвам итү.

     Шундый нәтиҗәгә килдем: Муса Җәлил татар шигърияте  түрендә иң якты янган йолдызларның иң зурысы. Аның иҗат җимешләре һәм андагы рухи яктылык − безнең мактанычыбыз һәм горурлыгыбыз. Муса Җәлил балаларга бәя биреп бетермәслек рухи байлык калдырган шагыйрь. Аның иҗатын белмәгән, аның искиткеч көчле рухына сокланмаган кеше юктыр.

Төп өлеш. “Кечкенә дусларга” китабына күзәтү

      Кышкы салкын көннәрнең берсендә иксез-чиксез Оренбург далаларының Мостафа исемле татар авылында Мостафа абый белән Рәхимә апа гаиләсендә кечкенә Муса дөньяга килә.Ул бик хәрәкәтчән, тормыш сөючән бала булып үсә: уйный, көлә, урманга йөри, күлдә су коена. Абыйсы Ибраһимга ияреп, 6 яшендә үк укырга йөри башлый. Соңыннан шул күңелле вакытларны искә алып “Әлифба” шигырен дә яза. Муса бик тырышып укый, үсеп буйга җитә, шигырьләр язу белән мавыга.

Беренче шигырен ул 9 яшендә яза. 1922 нче елда Казанга килә, укырга керә. Мәскәүдә «Кечкенә иптәшләр» дигән балалар журналында редактор булып эшли.  Шагыйрь балалар өчен 20-30 нчы елларда актив яза, хәтта иҗаты бу еллар балалар әдәбиятының үсеш юнәлешен билгели дияргә дә мөмкин.Аның туган як табигате, кош-кортка һәм хайваннарга мәхәббәт темалары да чор рухы һәм патриотизм белән үрелеп бара.

      Муса Җәлил-балаларның якын дусты булган. Дөрестән дә, Муса үзенең кечкенә кызы Чулпанны, балаларны бик яраткан, аларны аңлый белгән, алар турында бик күп шигырьләр язган.Балалар өчен язылган шигырьләре “Кечкенә дусларга” китабында урын алган. Бу  фәнни эшемдә “Кечкенә дусларга” китабына күзәтү ясарга уйладым.Иң беренче булып мине китаптагы “Кызыма” шигыре үзенә җәлеп итте. Бу шигырен ул кечкенә кызы Чулпанга багышлый.

Кызыма (өзек)

Шаян кызым син минем,

Таң йолдызым син минем,

Йөрәгемдә кабынган

Шатлык җырым син минем. Тулырак…

 Актаныш муниципаль районы аерым фәннәрне тирәнтен  үзләштерүле  2 санлы урта гомуми белем бирү мәктәбе озынайтылган көн тәрбиячесе Зарипова Миләүшә Васил кызы. Тема:  “Минем кадерлеләрем”. Сыйныфтан тыш чара.

Максат: Укучыларны олыларга игътибарлы булырга, аларны ихтирам итәргә өйрәтү, балаларда ата-анага карата кадер-хөрмәт хисләре тәрбияләү.

Җиһазлау: мәкальләр таблицасы, Ф.Ярулинның “Сез кирәк” шигыреннән өзек, уеннар өчен альбом бите, карандаш, сүзләр җыелмасы.

Материал:  Р.И.Шәяхмәтованың  “Дин-культуралылык билгесе” китабы, “Көч һәм рух тамырлары” китабы, “Әдәплелек дәресләре” китабы, В.Казыйхановның “Тәрбия хәзинәләре” китабы.

Дәрес барышы:

I.Актуальләштерү.

1. Әти, әни, әби, бабай – болар кемнәр? Бу сүзләрне ничек аңлатырга?

 2.Мөнәсәбәт сүзе нәрсәне аңлата?  ( төркемнәрдә фикерләшү)

1. Уку мәсьәләсен кую.

   1.Тема, максат белән таныштыру.

   2.Шигырьләрдән өзекләр тыңлау, кем турында икәнлеген билгеләтү:

       а)Бер кыз бала җыр чыгарган, багышлап…

       б)Тәмле ашлар пешерә, матур гөлләр үстерә.Барыбыздан олы ул, өебезнең нуры ул…

       в)Аңа йомышы төшмәгән кеше юк. Аның бит кулыннан килмәгән эше юк.

       г)Бик күп сугыш күргән ул, дошманны җиңеп кайткан…

III. Уку мәсьәләсен чишү.

     1.Ф.Яруллин.”Сез кирәк” шигыре.

   Без юлларга чыктык кына,               Сүнгән чакта өметебез,

   Күңелдә якты теләк.                          Калмаган чакта терәк

   Иң дөрес, иң туры юлны                  Күз яшьләрен сөртә-сөртә

   Сайлашырга сез кирәк.                      Юатырга сез кирәк.

   Алда көрәшләр дә булыр,                 Боекмас өчен күңелләр,

   Югалып калсак кинәт-                      Кимсенмәс өчен йөрәк-

   Егылганда тотынырга,                      Сез кирәк әти-әниләр,

   Көч бирергә сез кирәк.                     Безгә һәрчак сез кирәк.

        -укучы сөйләве

        -фикерләшү

        -Ә сез, балалар, аларга кирәкме? Аларга нәрсә эшли аласыз?

    2.З.Шәрифуллина башкаруында  “Минем кадерлеләрем” җыры яңгырый.

3. Укучылар чыгышы (иҗади эшләре буенча).

    4.Ф.Яруллин шигыре  “Бай кеше”. Тулырак…

Татарстан Республикасы Балык Бистәсе муниципаль районы Яңа Арыш “Әйлән-Бәйлән”  балалар бакчасы муниципаль мәктәпкәчә яшьтәге балаларга белем бирү бюджет учреждениесенең беренче категорияле тәрбиячесе Рәхимова Эльвира Григорий кызы. Тема: “Икмәк – ил тоткасы”  (мәктәпкә әзерлек төркемендә сөйләм телен үстерү шөгылендә күрсәтелгән ачык чара)

Максат: икмәкнең көзге уңыш, муллык икәнен аңлату, икмәкнең авыр юллар аша өстәлгә килүе турында мәгълүмат бирү. Ипинең тормыш чыганагы икәнен төшендерү.

Тәрбия бурычы: игенче хезмәтенә хөрмәт тәрбияләү,  игенче хезмәтенең нәтиҗәсенә соклану хисләре тудыру, балаларда кече яшьтән үк эшлисе килү теләге уяту.

Үстерү бурычы: төрле биремнәр, табышмаклар ярдәмендә күзаллау, фикерләү сәләтен үстерү.

Белем бирү бурычы: ипинең әһәмияте турында төшенчә бирү, игенче хезмәте турында булган белемнәрен баету, яңа сүзләрнең мәгънәләрен аңлату, сүзлек запасын баету, балаларга игенче хезмәтенең авыр һәм мактаулы эш икәнен төшендерү.

Төп белем бирү өлкәсе: танып белү.

Интеграль белем бирү өлкәләре: аралашу, музыка, матур әдәбият, иҗади сәнгать, сәламәтлек.

Методик алымнар һәм чаралар: күрсәтмә материал, сүзлек өстендә эш, уен, әңгәмә, сораулар, биремнәр, музыка тыңлау, слайдлар карау, мактау,үзбәя бирү.

Сүзлек өстендә эш: икмәк, башак, бөртек, орлык, бодай, игенче, сабан, механизатор, комбайнчы, тракторчы, агроном.

Алдан үткәрелгән эш: балалар белән берлектә ипи кибетенә экскурсия, “Камыр малай” әкиятен уку, бармак уены өйрәтү.

Эшчәнлек төзелеше:

1. Кереш өлеш.
2. Эмоциональ халәт тудыру.
3. Шигырь уку.
4. Төп өлеш.
5. Икмәк турында әңгәмә.
6. Табышмаклар чишү.
7. Дидактик уен “Тәртип буенче тезеп чык һәм сөйлә”.
8. Ял минуты.
9. Әвәләү “Ипекәй”.

III. Йомгаклау.

Эшчәнлек барышы

1. Кереш өлеш

Эмоциональ халәт булдыру

Исәнме уң кулым,

Исәнме сул кулым,

Исәнме, дус.

Саумы, дус!

Калмасын урыннар буш,

Бир кулыңны тизерәк,

Ясыйк матур түгәрәк!

Тәрбияче: Балалар, хәзер мин сезгә, сез нәниләр өчен бик күп шигырьләр язган, балалар язучысы Роберт абый Миңнуллинның  бик матур “Ипекәй”  шигырен укыйм игътибар белән тыңлагыз әле, бу шигыръ ни турында булыр икән!?

Ипинең бар карасы: күмәче бар, калачы!

Бер капсаң шул калачын, күмәчен я карасын,

Тагын кабасы килә, тагын бер кабат-кабат

Кабып аласы килә!

Ай-яй тәмле карасы! Ай-яй тәмле калачы!

Ипекәйне әтием безнең өчен үстерә.

Ипи безне үстерә – рәхәтләнеп үс кенә!

Бигрәк тәмле карасы, бигрәк тәмле агы да,

Күмәче дә – бары да…

Бигрәк тәмле – аз гына җитми калды тагы да.

Ипекәйнең кайсы да – ризыкның хөрмәтлесе!

Җирдә иң кыйммәтлесе! Тулырак…

Кукмара шәһәре А.М.Булатов исемендәге күппрофильле лицейның беренче категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы Гилемуллина Ләйсән Мансур кызы . Тема: Фигыльләрне кабатлау. 4нче сыйныфта татар теленнән үткәрелгән ачык дәрес.

Дәреснең тибы: кабатлау дәресе.

Дәреснең максатлары:

1)Белем бирү максаты:

Укучыларның исем темасы буенча алдагы дәресләрдә өйрәнгән белемнәрен: мәгънәсен, соаруларын, категорияләрен(барлык-юклык,заман,зат-санда төрләнү),җөмләдәге ролен искә төшерү, сөйләмдә дөрес куллана белү күнекмәләрен камилләштерү. Дөрес, матур язу күнекмәләрен ныгыту.

2) Фикер сәләте үстерү максаты:

Укучыларның сөйләмен, логик фикерләү сәләтен, мөстәкыйльлекләрен, иҗади активлыкларын, игътибарлылык, танып- белүләрен формалаштыру.

3)Тәрбияви максат:

Аралашу, коллективта хезмәттәшлек итү күнекмәләре формалаштыру, уку хезмәте культурасы тәрбияләү, туган телебезне өйрәнүгә кызыксыну уяту.

Җиһазлау: презентация”Фигыльләрне кабатлау”,балаларның иҗади    эше,  рәсемнәр,карточкалар,Ф.Ф.Харисов,Ч.М.Харисова”Татар теле 4” дәреслеге.

Кулланылган структуралар:

Релли Робин,Раунд Робин,Инсайд-Аутсайд Сёкл,Копи Клэп,Сорт Кардс. 

                            Дәрес барышы:

1.Оештыру.

Исәнләшү.Уңай психологик халәт тудыру.

-Исәнмесез! Хәерле көн!

 Укучылар чылбыр буенча сөйли:

Күзләремне ачты минем,(1нче укучы)

Иркәләде үз телем,(2нче укучы)

Үз телем яктыртты юлны,(3нче укучы)

Үз телем бирде белем.(4нче укучы)

Үз телеңне  сөймәгәндә,(5нче укучы)

Ярты ул алган белем(6нчы укучы)

Канатсыз коштай буласың,(7нче укучы)

Белмәсәң ана телен.(8нче укучы)

Белмәсәң ана телен.(хор белән)

 Төркемдәге укучыларның бер- берсен сәламләве.

-Җилкәдәш дусларны елмаеп сәламлик!

-Каршыдагы дусларны кул биреп сәламлик!

-Ә барыбызга уңышлар телик!

-Уңышлар безгә!!!

-Ә дәрестәге кунакларыбызга хәерле эш көннәре телик!

-Хәерле эш көннәре сезгә!

-Әлеге шигырь юлларыннан күренгәнчә,без бүген татар теле дәресе өстендә эшләрбез.

-Укучылар дәресебез уңышлы булсын өчен,   без нинди булырга тиеш?(Креатив, инициатив,бердәм, беренче,ярдәмчел,мөстәкыйль).

-Ә җавапларыбыз нинди булырга тиеш?(Тулы,төгәл,аңлаешлы).

2.Актуальләштерү.

–Укучылар!  Сезгә өй эше итеп иҗади эш бирелгән иде.Эшләрне күрсәтик әле.

-Сез ничек уйлыйсыз,ни өчен сезгә шундый эш бирелде икән? Тулырак…